علیرضا محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی اقتصادی، دانشگاه آزاد اسلامی – واح
احمد خاکزاد - دکتری معدن شناسی ، عضو هیئت علمی و گروه زمین شناسی دانشگاه شهید بهشتی

«رس درمانی» به عنوان شاخه ای نو در زمین شناسی پزشکی مطرح می باشد ،ولی استفاده درمانی از رسها و توجه به خواص شفابخشی آنها قدمتی کهن دارد.در کتب مقدس ادیان مختلف به آن اشاره شده ومورد استفاده اقوام باستانی(مصر،یونان،چین،روم)بوده است.تحقیقات علمی در مورد اثرات شفابخش و درمانی و تاثیرات آن بر روی ارگانیسمهای مختلف بدن هر روز روشنترمی شود.اما آنچه مسلم است،رسها به صورت مادی جذب سلولها و خون نمی شوند،بلکه اثرات بیوالکتریک و انرژیک بر بدن گذاشته و از این طریق به عنوان عامل سم زدا و ضدعفونی کننده عمل می کند.به طور کلی رس های دارای خواص درمانی، از روی رنگ به رسهای خاکستری ،سبز،قرمز،سفید،زرد و به لحاظ دانه بندی به دانه ریز،بسیار دانه ریز تقسیم می شوند.ترکیبات مختلف تشکیل دهنده هر گروه باعث ایجاد رنگ در رسها می شوند که این خود به محیط تشکیل رسها وابسته است.میزان عناصر اصلی ( منیزیم، کلسیم، پتاسیم، فسفر ،آهن ،تیتانیم، آلومینیوم، سیلیسیوم)وکمیاب( مس،مولیبدن،روی ،سلنیوم، کبالت، منگنز) در انواع مختلف رسها اندازه گیری شده و با استفاده از تحقیقات مختلف پزشکی ،تاثیر هر کدام از عناصر و کانیها بر بدن انسان بررسی گردیده است.به طور کلی عناصر و مواد معدنی هر یک دارای خواصی مثل سم زدایی ،آنتی باکتریال ،تسکین دهندگی ،تنظیم سوخت وساز بدن، تاثیرمثبت بر ارگانیسمهای مختلف بدن مثل سیستم عصبی،اسکلتی،گوارش،خون وخون رسانی و.....می باشند که رسها با دارا بودن این عناصر بر بدن انسان- به صورت مصارف داخلی و خارجی - اعمال تاثیر مینمایند.لازم بذکر است که استفاده از رسها برای مصارف درمانی ،خود دارای شرایط و استانداردهای ویژه می باشد و هر خاک رسی برای مصارف دارویی مناسب نیست.اندازه ذرات تشکیل دهنده و همچنین درجه خلوص رسها برای این مصارف از اهمیت به سزایی بر خوردار است.نظر به توجه روزافزون جوامع علمی اروپا و امریکا به این شاخه از زمین شناسی پزشکی ،در این مقاله سعی شده است همگام با علم روز دنیا ،گامهای نخست در این زمینه برداشته شود.