علی محمد علیزاده - دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران
حسینعلی احمدی جشفقانی - دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران

با گسترش نظام سرمایه داری و نقش بانک در قراردادها و معاملات جامعه های اسلامی، مسلمانان به فکر استفاده از بانک در معاملات افتادند . فعالیت های بانک ها قرض آمیخته با بهره بود ولی از دیدگاه اسلام ربا ممنوع است، اختلاف نظر چندانی بین فقیهان، درباره ماهیت و قلمرو ربا در امور قراردادها، توافق نامه ها و تجارت وجود ندارد. برای حل مشکل، گروهی از عالمان به فکر طراحی الگوی جدیدی از نقش بانک در قراردادها افتادند و گروهی دیگر با ارائه تفسیرهای جدید ربا، درصدد تجویز بانکداری متعارف برآمدند. قانون بانکداری بدون ربا، روش های دیگری برای تخصیص منابع جایگزین کرد که در یک تقسیم بندی کلی می توان به چهار گروه: 1- قرض الحسنه، 2- قراردادهای مبادله ای ( فروش اقساطی، اجاره به شرط تملیک، سلف، خرید دین و جعاله)، 3- قراردادهای مشارکتی (مشارکت مدنی، مشارکت حقوقی، مضاربه، مزارعه و مساقات) و 4- سرمایه گذاری مستقیم، تقسیم کرد. در این مقاله با بیان انواع قراردادهای تخصیص منابع مالی به دو دسته حلال و حرام به دنبال یافتن قراردادهای مالی بدون ربا بوده ایم. نتایج تحقیق نشان داد که تخصیص منابع مالی با قراردادهای مشارکتی و مبادله ای غیر ربوی نیز در بانک های ایرانی امکان دارد.

بازار مالی، قرارداد تجاری، تخصیص منابع ، بانکداری بدون ربا، اسلام، ایران