مریم رفعتی - استادیار گروه محیط زیست، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران ایران
مریم محمدی روزبهانی - استادیار گروه آلودگی های محیط زیست، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی اهواز، ایران
معصومه حیدری - استادیار و عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج، ایران
نیکو سیاه پور - دانش آموخته رشته آلودگی های محیط زیست، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی اهواز، ایران

امروزه آلودگی خاک به فلزات سنگین در نتیجه فعالیت های بشر، یکی از مشکلات جدی محیط زیست محسوب می شود. گیاه پالایی فنی است که در آن از گیاهان برای جذب آلاینده ها استفاده شده و می تواند بطور بالقوه برای احیای خاک های آلوده به فلزات سنگین بکار رود. این مطالعه به منظور بررسی مقدار تجمع نیکل در ریشه، ساقه و برگ های گیاه آفتابگردان و مقایسه مقدارتحرک این فلز در بین اندام های مختلف آن صورت پذیرفته است. بدین منظور، غلظت های 50، 100 و 200 میلی گرم بر کیلوگرم نیترات نیکل به فرم محلول به خاک اضافه شده و بعد از سپری شدن یک فصل رویش، از اندام ها و خاک مربوط به هر گلدان به منظور تعیین مقدار کل فلز نیکل موجود در آنها، نمونه گیری شد. نتایج حاصل بیان کننده بیشترین مقدار انباشت نیکل در تیمارهای 0 (شاهد)، 50 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم در ساقه و در تیمار200 میلی گرم بر کیلوگرم در ریشه بوده، در صورتی که کمترین مقدار تجمع یافته این فلز در تمامی تیمارها، در برگ ها قرار داشت. همچنین اندازه گیری شاخص تحرک فلز نیکل در سطوح مختلف خاک به ریشه، ریشه به ساقه و ساقه به برگ ها نشان داد که، مقدار این شاخص تنها در سطوح خاک به ریشه در تیمار 200 میلی گرم بر کیلوگرم و ریشه به ساقه در تیمارهای 0، 50 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم بالاتر از یک بوده که نشان دهنده توانایی بالای انتقال این فلز به ترتیب از خاک به ریشه و ریشه به ساقه است.

گیاه پالایی، نیکل، میزان تجمع، شاخص تحرک