رضا باقریان - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری
مسعود گودرزی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری
جعفر غیومیان - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری

پدیده ناپایداری شیب ها، از جمله مخاطرات طبیعی است که موجب خسارت های مالی، جانبی و تخریب منابع طبیعی فراوان در کشور می گردد. فرسایش خاک و تهدید مناطق مسکونی و مزارع، جاده ها، مخازن سدها و … از جمله مواردی است که در نتیجه وقوع لغزش در زمینهای مستعد حرکات توده ای وجود دارد. اگرچه این پدیده در بسیاری از نقاط کشور وجود دارد، لیکن متاسفانه این پدیده شوم کمتر از دیدگاه اقتصادی و اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. لازمه برخورد اصولی با هر پدیده ای از جمله بلایای طبیعی انتخاب شیوه مناسب و علمی جهت بررسی و مقابله با آن پدیده می باشد. همانگونه که می دانیم همواره بدنبال وقوع بلایای طبیعی بخشی از سرمایه های ملی چه انسانی و چه فیزیکی در رویارویی با پدیده های مذکور به هدر می روند. که این موضوع ایجاب می کند تا ابعاد این بلایا مورد بررسی دقیق قرار گیرد . از مناطق پر لغزش ایران، حوزه آبخیز هراز می باشد. در این مقاله سعی شده است ابعاد اقتصادی و اجتماعی زمین لغزش امامزاده علی در کیلومتر 80 جاده هراز که در خرداد سال 1377 بوقوع پیوسته و باعث وارد شدن خسارات زیاد به منازل مسکونی، اراضی کشاورزی و تاسیسات زر بنایی شده است مورد بررسی قرار گیرد. ابتدا مبانی نظری بررسیهای اقتصادی اجتماعی به بحث گذاشته می شود سپس اطلاعات حادثه در منطقه هراز از قبیل میزان تخریب و نوع خسارات وارده و نحوه وقوع حادثه را بررسی و نیز تجزیه و تحلیلهای کارشناسی صورت گرفته و به رشته تحریر در آمده است. بر اثر زمین لغزش تنها در منطقه هراز بقعه متبرکه سن تن از امامزاده ها که در پایین دست جاده هراز قرار داشته اند بطور کامل تخریب شده اند. همچنین سه دهنه مغازه، یک باب تعمیرگاه، یک واحد سالن غذاخوری، چندین منزل مسکونی، تعدادی دکل برق فشار قوی و مخابرات ، باغات پایین دست جاده، تعداد 11 مزرعه پرورش ماهی و حدود 380 متر از طول جاده هراز تخریب شده است.

فرسایش خاک ، زمین لغزش ، تحلیل اقتصادی - اجتماعی ، هراز