محمدحسین مهدیان - استادیار پژوهشی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

تخریب زمین به معنای کاهش ظرفیت تولید آن است. تخریب زمین ضمن تاثیر گذاری بر نواحی وسیعی درسطح کشور، زندگی بسیاری از افراد را در مناطق خشک و کویری را نیز متاثر ساخته است. تخریب زمین به دلایل مختلفی می تواند رخ دهد که ازجمله آنها میتوان به مدیریت نامطلوب اراضی، سیل، بیلان منفی و کیفیت نامطلوب آب های زیر زمینی، فرسایش خاک ، زمین لغزش، رسوب، استفاده نامطلوب از اراضی و دیم کاری اشاره نمود. در سطح کشور، خاک های با شوری کم تا متوسط دارای مساحتی در حدود 25/5 میلیون هکتار و خاک های با شوری زیاد مساحتی در حدود 8/5 میلیون هکتار را پوشش می دهد . با توجه به تامین در حدود 55 درصد آب کشاورزی از آب های زیر زمینی، شوری آب های زیر زمینی و بیلان منفی آن به عنوان یک عامل بسیار مهم در مخاطره انداختن تولیدات محصولات کشاورزی محسوب می گردد. در 40 سال گذشته، در حدود 1890 واقعه مهم سیل در سطح کشور گزارش شده است که از این تعداد در حدود 53 درصد آنها در 10 سال گذشته رخ داده است. بررسی های موجود نشان می دهد که در حدود 76/2 درصد از اراضی معادل 125 میلیون هکتار ، فرسایش خاک وجود دارد. سطحی از کشور که متاثر از فرسایش بادی است (11/9 درصد سطح کشور) بیشتر از 6 برابر درصد میزان جهانی آن است (1/81 درصد). از کل استانهای کشور، 14 استان که درمناطق خشک و نیمه خشک واقع شده اند با معضل فرسایش بادی روبرو هستند. زمین لغزش یک عامل مهم و جدی بوجود آورنده فرسایش در مناطق کوهستانی است. بررسی آنالیز نتایج ایستگاه های هیدرومتری نشان میدهد که در حدود 250 میلیون متر مکعب رسوب در مخازن سدها ته نشین شده و در حدود 400 میلیون متر مکعب به زیر دست آنها هدایت شده است . استفاده نامطلوب از اراضی به عنوان بدترین پدیده تخریب زیست محیطی است که در حال تشدید شدن است. در حدود 10 میلیون هکتار از اراضی کشور زیر کشت دیم کاری است. متاسفانه اکثر کشاورزان اصول صحیح دیم کاری را رعایت نمی کنند. لذا اعداد و ارقام فوق نشان میدهد که معضل تخریب اراضی جدی بوده و لازم است برای کنترل و مهار آن راهکار های عملی و منطقی به کار گرفته است.

آب های زیر زمینی ، تخریب اراضی ، دیمکاری ، سیل ، زمین لغزش ، مدیریت اراضی