جهانگیر پرهمت - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری
مسعود دومیری گنجی - کارشناس همکار مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری

رسوب یکی از پارامترهای مهمی است که به صورت بار معلق (گل آلودگی) و بار بستر در اثر فرسایش مناطق بالادست به وسیله جریان آب حاصل می گردد. از طرفی آورد رسوب در حفاظت خاک، طراحی و اجرای سازه های آبی، آبخیزداری و نیز بهره برداری از منابع آب مورد نیاز می باشد. با وجود این اهمیت، به دلیل هزینه ومشکلات اندازه گیری، آمار پیوسته ای از رسوب در دسترس نیست و لذا بر اساس تعداد نمونه های محدودی که همزمان از غلظت رسوب و دبی جریان اندازه گیری می شود، روابطی بین رسوب با دبی جریان بدست آمده و سپس با استفاده از آن و بر اساس آمار دبی جریان که معمولا در دسترس قرار می گیرد، آورد رسوبی برآورد می گردد که معمولا در دسترس قرار می گیرد، آورد رسوبی برآورد می گردد که معمولا همراه با خطای زیاد می باشد. در این تحقیق روش های مختلف تهیه منحنی سنجه رسوب در ایستگاه های هیدرومتری حوزه هندیجان – جراحی که دارای مساحتی حدود 40788 کیلومتر مربع می باشد و منطقه وسیعی را با تنوع اقلیمی و تنوع خاک و سازندهای زمین شناسی در بر دارد مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان میدهد که روشهای تهیه منحنی سنجه رسوب در بهبود روابط حاصل موثر می باشند. علاوه بر روش های معمول تهیه منحنی سنجه رسوب که شامل منحنی سنجه یک خطی و منحنی سنجه چند خطی می باشد، روش منحنی سنجه مبتنی بر متوسط دسته ها و نیز تاثیر فصول بر منحنی سنجه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که روش متوسط دسته ها در بهبود روابط موثر بوده و همبستگی رسوب و دبی را بطور چشمگیری افزایش می دهد. همچنین نتایج این تحقیق نشان می دهد که تاثیر فصلی را در تهیه منحنی سنجه رسوب نمی توان نادیده گرفت.

منحنی سنجه ، رسوب ، گل آلودگی ، حوزه هندیجان ، جراحی متوسط دسته ها