داود نیک کامی - استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری
پیمان رزم جو - کارشناس ارشد، مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری
علی جعفری اردکانی - مربی پژوهش، مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری
فرزاد بیات موحد - مربی پژوهش ، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان

قدرت فرسایندگی عامل فرسایش، فرسایش پذیری خاک، شیب اراضی و طبیعت پوشش گیاهی از عوامل عمده موثر بر فرسایش خاک می باشند. در فرسایش های آبی میزان تلفات خاک رابطه مستقیمی با بارندگی دارد که از طرفی به قدرت پاشمان قطرات باران که بهسطح خاک برخورد می کنند و از طرفی به نقش باران در تولید رواناب مربوط می شود. به منظور بررسی شاخص فرسایندگی باران، مقادیر بارندگی، حداکثر شدت و انرژی باران در پایه های زمانی مختلف بصورت مجزا و یا ترکیب با هم، با مقادیر رواناب و رسوب مقایسه و ایجاد همبستگی شد. به این منظور بارندگی های اتفاق افتاده در ایستگاه پخش سیلاب سهرین – قره چریان در استان زنجان توسط باران نگار و به مدت دو سال پایش گردید. در خلال ساهای 1382 و 1383، در طرحی که در این ایستگاه به اجرا درآمد، دوتیمار شخمم در جهت و عمود بر جهت شیب اراضی دیم در کرت هایی به ابعاد 22/1 x 1/8 متر، تحت کشت گندم بومی دیم و در سه طبقه شیب 12-0، 20-12 و 40-20 درصد و در قالب طرح کرت های خرد شده به روش بلوک های کامل تصادفی مورد مقایسه قرار گرفتند. روابط بین مقادیر رواناب و رسوب حاصل از 17 واقعه بارندگی با مقادیر بارندگی ، حداکثر شدت باران در پایه های زمانی 1، 5، 30، 60 و 120 دقیقه، انرژی و شاخص فرسایندگی باران به روشهای مختلف و به کمک نسخه 11 نرم افزار SPSS مورد تجزیه تحلیل قرار گرفتند. نتایج موید وجود بالاترین همبستگی در سحط 90 تا 99 درصد بین مقادیر رواناب و رسوب با دو متغیر میزان بارندگی و حداکثر شدت بارندگی در پایه های زمانی 120 و 60 دقیقه می باشد.

رابطه همبستگی ، رسوب ، رواناب ، شخم عمود بر جهت شیب، شخم در جهت شیب ، کرت فرسایش