محسن گودرزی - کارشناس ارشد برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران
حمید بذار - کارشناس ارشد هوش کامپیوتر - هوش مصنوعی، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد قزوین

این مطالعه در صدد انتخاب روش و ارائه الگوی مناسب به منظور ارزیابی ریسک محیط زیستی در خط لوله انتقال گاز دلیجان- قزوین می باشد. به منظور انتخاب روش، پنج روش اصلی که بیشترین کاربرد را در جهان دارند شامل روشهای: تجزیه وتحلیل درخت خطا(FTA)،مطالعه خطر و عملیات(HAZOP)، ارزیابی کمی ریسک(QRA)، ارزیابی ریسک گزینه ای(Scenario Based) و روش کنت مولبایر(Kent Muhlbauer) به وسیله هشت معیار انتخابی شامل: قابلیت استفاده، قابلیت اعتماد، سطح پیچیدگی، تکامل روش، هزینه کم، دردسترس بودن، تطبیق پذیری وزمان کم در فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) مورد مقایسه قرار گرفتند. پس از تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده (با پرسشنامه) به وسیله نرم افزار ، روش کنت مولبایر با وزن نهایی562/0 انتخاب و پیشنهاد شد. برآورد ریسک خط لوله با این روش عبارت است از: 32% خط لوله دارای سطح ریسک بسیار زیاد، 11% سطح ریسک زیاد، 23% سطح ریسک متوسط و34% دارای سطح ریسک کم می باشد. مهم ترین عوامل افزایش ریسک محیط زیستی خط لوله با روش مولبایر عبارتند از: عمق پوشش نامناسب، نبود آموزش کافی، نبود سیستم پیام اضطراری، تقاطع خط لوله با دو رودخانه(قمرود، قره چای)، مجاورت و تقاطع با گسل های متعدد و عبور خط لوله از مناطق پر تراکم. مهم ترین راهکارهای پیشنهادی کاهش ریسک عبارتند از: آموزش، مسیر یابی صحیح با استفاده از مطالعات زمین شناسی، استفاده از تجهیزات نگهدارنده خط در منطقه گسلها ، نصب دتکتور در طول مسیر خط لوله و عبور دادن افقی لوله از کف رودخانه ها به منظور جلوگیری از تغییرات ریخت شناسی.

ارزیابی ریسک محیط زیستی، خط لوله انتقال گاز، سطح ریسک