حمیده چراغی - سازمان نقشه برداری کشور،اداره کل ژئودزی و نقشه برداری زمینی، بخش فیزی
یعقوب حاتم - سازمان نقشه برداری کشور،اداره کل ژئودزی و نقشه برداری زمینی، بخش فیزی
پتر ونیچک - دانشکده مهندسی ژئودزی و ژئوماتیک، دانشگاه نیوبرونزویک کانادا
مهدی نجفی علمداری - دانشکده مهندسی ژئودزی و ژئوماتیک، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوس

به منظور انتقال شتاب ثقل از روی سطح زمین به روی ژئویید نیاز به دانستن دانسیته جرم توپوگرافی می باشد . در عمل بدلیل سختی و پیچیدگی تعیین دانسیته واقعی از مقدار ثابت 2.67 gr/cm 3 به عنوان تقریب دانسیته واقعی استفاده می گردد . بدلیل این تقریب خطاهایی در انتقال شتاب ثقل از روی سطح زمین به روی ژئویید به وجود خواهد آمد . خوشبختانه امروزه سامانه اطلاعات مکانی (GIS) ١ ابزار مناسبی برای استخراج دانسیته واقعی از نقشه های رقومی زمین شناسی می باشد . در این مقاله اثر تغییرات جانبی دانسیته توپوگرافی بر روی شتاب ثقل و ژئویید در تعیین و محاسبه ژئویید با دقت 1cm در ایران مورد بررسی قرار گرفته است . مقادیر دانسیته با استفاده از نقشه های زمین شناسی ایران و جداول دانسیته سنگ بستر در محیط نرم افزار 30"×30" برآورد شده اند . مقادیر پارامترهای مجهول با استفاده از داده های ارتفاع و دانسیته موجود روی شبکه منظم ArcView و ArcMap محاسبه شده اند . متوسط اثر مستقیم دانسیته توپوگرافی (DDE) ٢ روی شتاب ثقل برای بیش از %93 از ایران، در محدوده -30 mGal الی 30 mGal ( متوسط 0.765 mGal -) در سطح ژئویید می باشد . اثر دانسیته توپوگرافی غیر مستقیم اولیه (PIDE) در سطح ژئویید در محدوده -0.9 mm الی ) 2.11mm متوسط ) 0.1mm تغییر می کند . اثر دانسیته توپوگرافی غیر مستقیم ثانویه (SIDE) ٤ بر روی شتاب ثقل بین -0.28 µGal و ) 0.65 µGal متوسط ) 0.03 µGal متغیر است . نتایج بررسیها نشان می دهد که محاسبه اثر تغییرات جانبی دانسیته توپوگرافی به اندازه کافی چشمگیر است و لازم است در تعیین ژئویید دقیق با دقت 1cm این اثر را در نظر گرفت

ایران، دانسیته، ژئوئید، سامانه اطلاعات مکانی، شتاب ثقل