احمدرضا ابراهیمی پور - عضو هیات علمی پژوهشی جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلم
کتایون تیموریان - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهری
علی اصغر آل شیخ - عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی خواجه نصیر طوسی

تعیین مسیر بهینه خط لوله که در آن تمام ملاحظات فنی ومهندسی، اقتصادی و زیست محیطی اعمال شده باشد نیاز به تکنیک هائی است که تمام پارامترهای موثر در تعیین مسیر را به طور توام در نظر بگیرند . در این تحقیق برای حل مسأله تعیین مسیر خط لوله انتقال آب ابتدا با استفاده از تکنیکهای GIS مسیر بهینه تعیین گردید . بدین نحو که ابتدا تمام پارامترهای موثر در تعیین مسیرشامل : طول خط لوله، توپوگرافی، میزان سختی زمین، جنس خاک، خطوط گسل، تقاطع با رودخانه و باتلاقها، تقاطع با جاده و ریل آهن، زیرساختها، مراکز جمعیتی، سکونتگاهها و نواحی حساس زیست محیطی، نواحی و مکانهای مهم کشاورزی، پوشش و کاربری زمین از تصاویر ماهواره ای، نقشه های پایه و از طریق عملیات میدانی استخراج گردید و به شکل لایه های اطلاعاتی در محیط GIS به منظور تولید تصویر هزینه ارزش گذاری و ترکیب شدند . سپس با استفاده از الگوریتم کمترین هزینه در محیط GIS والگوریتم ژنتیک اقدام به تعیین مسیر بهینه شد . نهایتا مسیرها شامل مسیر احداث شده، مسیر تعیین شده با الگوریتم ژنتیک و مسیر تعیین شده با الگوریتم کمترین هزینه با هم مقایسه شدند . مقایسه مسیر حاصل از اجرای الگوریتم ژنتیک و الگوریتم کمترین هزینه نشان می دهد دو مسیر بر هم منطبق هستند . و مقایسه هزینه این مسیر با مسیر احداث شده حدود ٢٠ درصد کاهش هزینه را نشان می دهد که غا ل باً ناشی از کاهش طول خط لوله و تقاطع کمتر با رودخانه و جاده می باشد . مزیت این تحقیق نسبت به تحقیقات انجام شده علاوه بر اینکه از اکثر فاکتورهای مؤثر در تعیین مسیر استفاده شد . مسیر تعیین شده به وسیله GIS بوسیله الگوریتم ژنتیک تست گردید . که می توان در تحقیقات آتی نرم افزارهای GIS را بنحوی طراحی نمود تا بتوان از قابلیتهای الگوریتم ژنتیک در تمام مسائل مربویط به بهینه یابی استفاده نمود .

الگوریتم ژنتیک، تصاویر ماهواره ای ،خط لوله آب ، مسیریابی بهینه ، GIS