محمد مهدی فتاحی - کارشناس ارشد پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قم و مدرس دانشگاه جامع علمی کاربردی و مدرس دانشگاه جامع علمی کاربردی
حمیدرضا جاویدکیا - کارشناس پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قم

ایستگاه پخش سیلاب بر آبخوان معصومیه قم در جنوب غربی شهرستان قم، حد فاصل جاده جعفریه- دولت آباد و در مجاورت رودخانه طغرود واقع شده است. بهمنظور بررسی نقش آبخوان داری بر منابع آب زیرزمینی و کنترل سیل منطقه، بهطور مستمر و ماهانه اندازهگیریهایی از منابع آب زیرزمینی نزدیک به عرصه های پخش سیلاب (در شعاع 5 کیلومتری) شامل دو چاه پیزومتری و دو قنات ، صورت گرفت . قبل از احداث ایستگاه پخش سیلاب بر آبخوان معصومیه، سیلابهای شدیدی که در منطقه جعفرآباد قم به وقوع می پیوست خسارات زیادی به زمین های کشاورزی، روستاها، پلها، راههای ارتباطی، قنوات و غیره وارد می نمود. اما پس از احداث ایستگاه مزبور، سیلابهای متعدد ی که اتفاق افتاده است نه تنها کاملا مهار گردید، بلکه اثرات مثبت ی هم بر منابع آب زیرزمینی منطقه داشته است . بررسی نمودارهای کمی و کیفی چاهها و قناتها، قبل و بعد از سیلگیری، نکات قابل توجهی را در خصوص تأثیرات پخش سیلاب بر منابع آب زیرزمینی ارائه نموده است. تأثیر کمی و کیفی پخش سیلاب بر منابع آب زیرزمینی، بیشتر به لحاظ کمی(کاهش افت سطح ایستابی و افزایش دبی) چشمگیر بوده است، به طوری که قنات پایین دست ایستگاه ، ، به مدت چند ماه پس از سیلگیری سال 1379 تا 200 لیتر در ثانیه و پس از سیل گیری سال 1383 تا 130 لیتر در ثانیه ، افزایش دبی داشته و در مورد چاه پایین دست نیز، سطح آب زیرزمینی در دو سیل گیری مذکور، حدود 10 متر افزایش یافته تأثیر پخش سیلاب بر منابع آب زیرزمینی هرچند قابل توجه بوده است، ،(EC است، اما از لحاظ کیفی) کاهش میزان ولی از شدت کمتری برخوردار می باشد

آب زیرزمینی، پخش سیلاب، جعفرآباد قم، کنترل سیل، معصومیه