رامین محمدی نیایی - کارشناس ارشد پترولوژی از دانشگاه شهید باهنر کرمان، معاون اکتشاف شرکت

نهشته های اکسیده و کربناته روی به دلیل اهمیتشان در صنعت بیش از یک دهه است که به صورت ویژه در دنیا مطالعه می شوند و تحت عنوان کان سازی های ناسولفیده روی شناخته می شوند. این کانسازها بدلیل عدم نیاز به تشویه، عملیات پیرومتالوژی و گاه عملیات کانه آرائی و نهایتا مشکلات زیست محیطی کمتر، در دنیا به عنوان اهداف اکتشاف مهم مطرح شده اند و در حال حاضر یکی از مهمترین موضوعات زمین شناسی اقتصادی را تشکیل می دهند. این نهشته ها عمدتا توسط پروفسور و همکاران(2003) مطالعه شده اند، ایشان از لحاظ ژنتیکی این کانسارها را به دو گروه اصلی نهشته های سوپرژن و هیپوژن تقسیم نموده است. انواع سوپروژن معمولترین ناسولفیدهای دنیا هستند که غالبا در سنگ های با میزبان کربناته یافت می شوند. کالامین یکی از مهمترین نهشته های ناسولفیده روی است که در نتیجه تحرک مجدد روی از کانسنگ اولیه سولفوره و جایگزینی آن در سنگ دیواره کربناتی ایجاد می شود. نگارنده با مطالعه دهها معدن سرب و روی(بیش از 50 معدن) در پهنه ایران زمین، به مطالعه چگونگی تکوین و شکل گیری آنها پرداخته است. شناخت و بررسی خاستگاه این نهشته ها، نه تنها باعث درک بیشتر کانسازی های سرب و روی می گرد، بلکه کلیدهای اکتشافی مهم و قابل توجهی را در اختیار مکتشفین قرار می هد. مهمترین پیش درآمد تشکیل این نوع نهشته ها فعالیت مجدد گسله ها و برشی شدن های مکررکانسگ سولفوره می گردد. این سیالات عامل اصلی واکنش های اکسید کننده و مخرب توده های سولفیدی اسفالریت دار بوده و سبب تشکیل سیالات اسیدی غنی از روی می شود. با این فرایند روی از محل کانسنگ اصلی تحرک یافته و توسط جریان آبهای زیرزمینی به سنگ دیواره کربناتی مهاجرت نموده و در شرایط سوپرژن و در صورت وجود تله های ژئوشیمیایی مناسب محتوای روی آنها بصورت کانسنگ کالامینه در کلاست های برشی سنگ دیواره نهشته می گردد.