سهیلا شیخ - گروه زمین شناسی دانشگاه تبریز
علی اصغر کلاگری - گروه زمین شناسی دانشگاه تبریز
علی عابدینی - گروه زمین شناسی دانشگاه تبریز

منطقه مسجد داغی، در 35 کیلومتری شرق جلف، آذربایجان شرقی واقع گردیده است. مشاهدات صحرایی و مطالعات کانی شناسی نشان می دهد واحد ساب ولکانیک کوارتزدیوریتی به همراه سنگ های ولکانیکی(به سن الیگوسن) در این منطقه توسط محلول های گرمایی شدیدا دگرسان شده و با کانی سازی های مس پورفیری و طلای اپی ترمال سولفیداسیون بالا همراه گردیده اند. بررسی شاخص شیمیایی دگرسانی و کانی شناختی (MIA &CIA) به همراه تجمعات کانیایی سیستم دگرسانی مرتبط با واحد کوارتزدیوریت دلالت بر تغییر در شدت دگرسانی در این واحد دارد. شش نوع دگرسانی هیپوژن در این واحد توسعه یافته است:1-پتاسیک.2- پتاسیک-فیلیک. 3- فیلیک.4- فیلیک-آرژیلیک 5- آرژیلیک حد واسط و 6- پروپلیتیک. مطالعات تغییرات جرم عناصر با استفاده از عنصر شاخص بی تحرک Ti در زون های دگرسان نشان می دهد که حجم قابل توجهی از مس به فرم کانه های کالکوپیریت، کالکوسیت و بورنیت به زون های پتاسیک و فیلیک اضافه گردیده و از زون های دگرسان آرژیلیک حد واسط و پروپلیتیک آبشوئی شده است. تلفیق نتایج بدست آمده از بررسی های صحرایی، کانی شناسی و ژئوشیمی عنصری نشان می دهند شدت دگرسانی، اکتیویته بالای یون های سولفات، دگرسانی فلدسپارها و کانی های فرومنیزین سنگ اولیه کوارتزدیوریتی، PH پایین محلول های هیدروترمال دگرسان کننده، نسبت های پایین آب به سنگ، کنترل کانیای، جذب سطحی توسط کانی های رسی، اکسیدهای آهن و منگنز و فیلوسیلیکات ها و حضور در ساختار بلوری کانی های مقاوم مهمترین عوامل کنترل کننده رفتار LILE, HFSE,HREE,LREE,ME و TTE در طی تکوین زون های دگرسان سیستم پورفیری محدوده مورد مطالعه بوده اند.