احسان کریمی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم باغبانی دانشکده تولیدات گیاهی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
عظیم قاسم نژاد - استادیار گروه علوم باغبانی دانشکده تولیدات گیاهی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
جواد هادیان - استادیار گروه کشاورزی پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی دانشگاه شهید بهشتی

به منظور بررسی تنوع مورفولوژیکی جمعیت های مرزه جنگلی (Satureja mutica Fish.& C.A.Mey.) تحقیق حاضر انجام شد تنوع رویشگاهی و پراکنش آن با استفاده از فلور گیاهی ایران شناسایی شده و به تعداد 10 نمونه گیاهی از هر منطقه در مرحله گلدهی کامل جمع آوری شد مرزه جنگلی در ایران در هفت منطقه کشانک و درکش در خراسان شمالی، تنگه گل در گلستان، نام نیک و پنو استان سمنان و گرمابدشت و منجیل استان گیلان پراکنش دارد برای مطالعه تفاوت های مورفولوژیکی توده های جمع اوری شده چهل صفت اندازه گیری شد نتایج تجزیه واریانس نشان داد که برخی از مهمترین صفات از جمله ارتفاع گیاه، طول شاخه فرعی، طول گل آذینف تعداد گل در گل آذین، طول جام، طول برگ، در مناطق هفتگانه تفاوت معنی داری اغلب در سطح یک درصد داشتند . تجزیه به عامل ها نشان داد که در میان ژنوتیپ ها مطالعه شده طول سنبلچه، طول جام، طول گلبرگ، عرض گلبرگ، طول کاسه، طول مادگی، طول پرچم و دندانه بزرگ کاسه بیشترین اختلاف را نشان داده و اساس تمایز گیاهان مناطق مختلف بوده اند نتایج تجزیه کلاستر نشان داد که جمعیت های مرزه جنگلی در ایران به سه کلاستر اصلی تقسیم می شوند که در آن جمعیت گرمابدشت در کلاستر A ، جمعیت های درکش و کشانک در کلاستر B و جمعیت های منجیل ، تنگه گل، نام نیک و پنو نیز در کلاستر C قرار گرفتند تقسیم بندی ژنوتیپ های مناطق هفت گانه و تفاوت های حاصله در توده ای با توده دیگر بر اساس صفات تمایز کننده متفاوت بوده است با این وجود برای تایید نتایج دسته بندی حاضر بررسی های بیشتر به ویژه تعیین تنوع ژنتیکی و فیتوشیمیایی لازم است.

تنوع مورفولوژیک، مرزه جنگلی، تجزیه به عامل، تجزیه کلاستر، تنوع ژنتیکی، و تنوع فیتوشیمیایی