فاطمه نظری - عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی
شبنم شعبانی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی
زهرا کاظمی زاده - دانشکده علوم دانشگاه شهید بهشتی

بادرنجبویه یا ملیس دارویی (Melissa officinalis) گیاهی است علفی و پایا که متعلق به خانواده لامیاسه (Lamiaceae) می باشد و به طور گسترده ای در نواحی مدیترانه ای ، آسیای غربی، اروپای مرکزی و جنوبی ، جنوب غربی سیبری و آفریاقی شمالی انتشار دارد در ایران نیز در اطراف تهران، شمال کشور ، آذربایجان ، مناطق شرق ایران و استان های غربی می روید به دلیل کاربرد فراوان در صنایع داروی، بهداشتی و غذایی در سرتاسر دنیا پرورش می یابد در طب عامیانه برای درمان زکام، عفونت مزمن برونش ها، میگرن، ضعف اعصاب، دندان درد، گوش درد، سردرد و فشار خون بالا توصیه می شود اسانس آن خاصیت آنتی باکتری، آنتی ویروسی، آنتی میکروبی و آنتی اکسیدان دارد و همچنین ضد حساسیت، ضد تشنج، ضد اسپاسم و ضد قارچ است. در این تحقیق ترکیبات فرار اندام های هوایی گیاه ملیس کشت شده در شیراز (نمونه الف) و کرج (نمونه ب) مورد بررسی قرار گرفته است اسانس گیری با دستگاه کلونجر به مدت 3 ساعت با روش تقطیر با آب انجام گرفت سپس اسانس ها توسط سولفات سدیم خشک گردید پس از آن با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگرافی و گاز کروماتوگرافی کوپل شده با طیف سنج جرمی مورد شناسایی کمی و کیفی قرار گرفتند . شناسایی ترکیبات تشکیل دهنده اسانس ها با استفاده از اطلاعات موجود در نرم افزار دستگاه (SATURN) اندیس بازداری کواتس، مطالعه طیف های جرمی و مقایسه با ترکیبات استاندارد و مراجع انجام شد. مقدار اسانس نمونه الف 0/16% و نمونه ب 0/2% بوده در نمونه الف بیش از 90% و در نمونه ب 96/2% ترکیبات اسانس ها شناسایی گردید که عمده رین ترکیبات در نمونه الف ترانس - سیترال (14/82%) ، یوموگی الکل (14/15%) ، سیس- سیترال (13/76%) بودند . از بین 36 ترکیب موجود در نمونه ب مهمترین انها کریوفیلن اکسید (39%) ، ترانس کریوفیلین (14/56%) و ایزو آرومادنردن اپوکسید (6/93%) می باشد.

بادرنجبویه، اسانس، کریوفیلین اکسید، GC ، MS