سالومه یزدانی - دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت گروه زیست شناسی دانشگاه آزاد اسلامی
عباسعلی دهپور جویباری - دکتری زیست شناسی عضو هیئت علمی گروه زیست شناسی دانشگاه آزاد اسلامی
محمد اکبرزاده - فوق لیسانس عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران

نظر به ارزش و اهمیت گیاهان دارویی اسانس دار در امور درمانی و بهداشتی که از زمان های قدیم رایج بوده امروزه نیز علیرغم پیشرفت های چشمگیری که در صنعت داروسازی نصیب بشر گردیده ویژگی های خود را در این روند نه تنها از دست نداده بلکه بیش از پیش توجه محافل علمی و پزشکی را به خود معطوف داشته است گیاه پونه معطر (خالواش) با نام علمی Mentha Pulegium متعلق به خانواده نعناعیان (Lamiaceae) می باشد پونه معطر با شکل بوته های کوتاه و ساقه چهار بر و برگ های تخم مرغی شکل که با کرک کمی پوشیده شده است به صورت خودرو در ارتفاعات نواحی استان مازندران وجود دارد این گونه در اراضی مرطوب و حتی در مجاورت رودخانه ها رشد کرده و نسبت با سطح آب بالا مقاوم می باشد این تحقیق به منظور شناسایی ترکیب های موجود در روغن فرار پونه معطر صورت گرفته است اندام های هوایی گیاه Mentha Pulegium که در مرحله گلدهی بود در تاریخ مرداد ماه 1389 از منطقه دشت لالای کیاسر مازندران از ارتفاع 1000 متر از سطح دریا جمع آوری گردید و پس از خشک کردن در سایه مقدار 1 کیلوگرن از گیاه به روش تقطیر با آب و به وسیله دستگاه کلونجر مورد اسانس گیری قرار گرفت و توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی اجزا آن شناسایی گردید. براندیس های بازداری کواتس، زمان بازداری ترکیب ها نیز مورد توجه قرار گرفت و بررسی طیف های جرمی نیز جهت شناسایی ترکیب ها انجام گرف و شناسایی های صورت گرفته با استفاده از طیف های جرمی ترکیب های استاندارد و استفاده از اطلاعات موجود در منابع در کامییوتر ر تایید گردید درصد نسبی هر کدام از ترکیب های تشکیل دهنده اسانس ها با توجه به سطح زیرزمینی آن در طیف کروماتوگرام بدست آمده است در اسانس مورد بررسی 104 ترکیب شناسایی شد که در این میان: (%6/90 VKI = 1984) Hexadecanoic acid (CAS) V (%4/37 VKI = 1027) limonene و (%9/50 V KI = 1158) cyclohexanone, 5-methyl-2-(1-methylethyl)-trans-L-menthone و (%6/55 VKI = 1168) cyclohexanone, 5-methyl-2-(1-methylethyl) و (%26/80 VKI = 1251) cyclohexanone,5-methyl-2-(1-methylethylidene) pulegone و (%4/01 VKI =1487) Germacrene-D.beta.-cubebene ترکیب های عمده بودند.

پونه، اسانس، اندیس بازداری کواتس، پونه معطر