مرتضی یوسفی - دانشجوی کارشناسی ارشد گیاهان دارویی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
وحیده ناظری - استادیار گروه علوم باغبانی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
مهدی میرزا - دانشیار موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع
سعید سرابی - دانشجوی کارشناسی ارشد گیاهان دارویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

جمعیت های گیاهی موجود در رویشگاه های طبیعی از مهم ترین منابع تنوع ژنتیکی محسوب می شوند بنابراین در هر برنامه اصلاحی اولین و مهم ترین قدم بررسی تنوع ژنتیکی موجود در میان توده های مختلف می باشد از این رو این حقیق با هدف بررسی درصد اسانس موجود در توده های مختلف گیاه دارویی- صنعتی نوروزک، شناسایی توده برتر و جهت نهایت اهلی کردن گونه مورد نظر انجام شد به منظور تعیین درصد اسانس سرشاخه های هوایی و گلدار 12 جمعیت از گونه مورد آزمایش را در سال 1389 از رویشگاه های اصلی این گیاه (با در نظر گرفتن بعد مسافت جهت بررسی تنوع) واقع در استان های خراسان جنوبی ، خراسان رضوی و سمنان جمع اوری شد. پس از خشک کردن نمونه در سایه، استخراج اسانس به روش تقطیر با آب طبق فارماکوپه بریتانیا به مدت 4 ساعت انجام شد نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SAS نشان داد که اختلاف معنی داری بین مقادیر اسانس به دست آمده در رویشگاه های مختلف وجود دارد . عملکرد اسانس بین 1/5 (جمعیت بجستان) و 6/9 (جمعیت طبس سبزوار) درصد حجمی وزنی متغیر بود به طور یکه بیشترین و کمترین میزان اسانس به ترتیب مربوط به توده های بجستان و طبس سبزوار با مقدار 1/5 و 0/69 درصد می باشد نتایج حاصل از این آزمایش نشان می دهد که از نظر عملکرد اسانس تفاوت معنی داری بین جمعیت های مختلف وجود دارد که این تفاوت می تواند ناشی از عوامل محیطی یا ژنتیکی و یا برهمکنش این دو عامل باشد که باید در مطالعات آینده سهم هر یک از این عوامل در تنوع ایجاد شده مورد بررسی قرار گیرد.

نوروزک، میان اسانس، تنوع، گیاهان دارویی