حنانه تشکری - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم گیاهی - گرایش فیزیولوژی
فرح کریمی - عضو هیئت علمی گروه زیست شناسی دانشکده علوم پایه دانشگاه شاهد
مسعود تقی زاده - عضو هیئت علمی گروه زیست شناسی دانشکده علوم پایه دانشگاه شاهد

تاتوره تماشایی (Datura innoxia Mill.) از تیره سیب زمینی (Solanaceae) حاوی تروپان آلکالوئیدهای ارزشمند دارویی است دو تروپان آلکالوئید اصلی در این گیاه آتروپین و اسکوپولامین می باشند نشان داده شده است که کشت ریشه های موئین این گیاهان برای تولید سطوح بالای این تروپان آلکالوئیدها در مقایسه با تولید آنها در گیاه کامل مناسب تر است ریشه های موئین بعد از تراریخته نمودن موفق قطعات گیاه توسط Agrobacterum rhizogenes به دست می آیند. این ریشه ها طی یک مکانیسم ملکولی پیچیده و چند مرحله ای در اثر انتقال T-DNA پلاسمید Ri از باکتری به ژنوم گیاه تولید می شوند و قادر به رشد و تکثیر در محیط کشت فاقد هورمون های گیاهی می باشند ریشه های موئین در مقایسه با سلول های گیاهی رشدی سریع تر و پایداری ژنتیکی درازمدتی دارند قابلیت تولید متابولیت های ثانویه در انها مساوی یا حتی بیشتر از گیاه مادر است در این پزوهش از تلقیح قطعات ساقه گیاهچه های حاصل از کشت رویان تخمی تاتوره تماشایی با آگروباکتریوم رایزوژنز سویه A4 ریشه موئین به دست امد. ریشه های حاصل در محیط کشت B5 مایع حاوی 25 میلی گرم در لیتر انتی بیوتیک سفوتاکسیم و شامل غلظت های مختلف سالیسیلیک اسید (0/01، 0/05 و 0/1 میلی مولار) کشت داده شد. پس از یک هفته مقادیر آلکالوئید تام ریشه ها توسط اسپکتروفتومتر و مقادیر آتروپین و اسکوپولامین آنها با استفاده از HPLC سنجیده شد. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت سالیسیلیک اسید محتوای آلکالوئید تام و اسکوپولامین ریشه های موئین در مقایسه با نمونه های شاهد به طور معنی داری افزایش یافت و محتوای اتروپین آنها تا غلظت 0/05 میلی مولار این تیمار افزایش معنی داری نشان داد (0/05>P).

ریشه موئین، تاتوره تماشایی، اتروپین، اسکوپولامین، سالیسیلیک اسید