قدرت اله حیدری - استادیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

افزایش جمعیت و بهره برداری بی رویه مراتع از عوامل موثر در تخریب خاک و تغییرات کمی و کیفی پوشش گیاهی در عرصه های منابع طبیعی محسوب می شوند. از این رو برای جلوگیری از روند تخریب خاک و پوشش گیاهی شناسایی استفاده پایدار از سایر استعدادهای مراتع ضرورت دارد هدف این مطالعه شناسایی و معرفی گیاهان دارویی حوزه آبخیز نور رود بوده که در راستای استفاده چند منظوره بهره برداران از مراتع جهت اجرای بهتر طرح های مرتع داری در محدوده های عرفی می تواند مد نظر کارشناسان قرار گیرد در این تحقیق با استفاده از پیمایش صحرایی، بر اساس باورها و اطلاعات مردمی و با استفاده از منابع معتبر علمی کلیه نمونه های گیاهی و دارویی منطقه جمع اوری و مورد شناسایی قرار گرفته است یافته های این پژوهش نشان می دهد گیاهان شناسایی شده در حوزه آبخی نور رود در مجموع 274 گونه گیاهی بوده که متعلق به 163 جنس و 55 تیره هستند بیشترین و مهمترین جنبه های کاربردی دارویی به ترتیب متعلق به تیره های Labiatae با 30 گونه، Compositae با 29 گونه، Rosaceae با 20 گونه، Cruciferae با 19 گونه، Scherophulariaceae با 11 پونه و تیره Apiaceae با 8 گونه بوده است در این میان تعدادی از گونه های دارویی که در مراتع حریم روستاها با فراوانی نسبتا بیشتری مشاهده شده اند عبارتند از Thymus kotschyanus، Teucrium polium و Thymus kotschyanus و Stachys lavandifolia و Stachys inflate و Achillea millefolium می باشند همچنین نتایج ارزیابی پیمایشی از محدوده های عرفی بهره برداران این حوزه نشان داد رقابت در بهره برداری ، چرای زود رس ، تراکم بیش از حد، دام و بهره بردار بر میزان حضور گونه های دارویی این مراتع موثر بوده است به نظر می رسد با تغییر نگرش بهره برداران در نحوه بهره برداری خصوصیا در مراتع یا محدوده های عرفی با وضعیت های فقیر تا نسبتا متوسط پایداری و تعادل اکولوژیک انها را با پیشنهاد در اسنفاده مناسب از پتانسیل گیاهان دارویی تضمین کرد.

پایداری اکولوژیک، گیاهان دارویی، استفاده چند منظوره، حوزه آبخیز نور رود