ناهید خندان - سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران - تهران
طیبه امیدی - سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران - تهران

روش خشک کردن پاششی رایج ترین روش برای تولید پودر از عصاره گیاهان دارویی می باشد پودر تولیدی از این عصاره های جاذب آب بوده و همین امر موجب چسبندگی آنها می گردد این رفتار چسبندگی مربوط به غلظت زیاد قندها و اسیدهای آلی با جرم مولکولی کم می باشد که دارای دمای شیشه ای شدن ( Tg) پایینی می باشند و در دمای اتاق به صورت لاستیکی یا تروپلاستیکی درمی آیند لذا برای بهبود خواص فیزیکی این پودرها معمولا از کربوهیدرات هایی با جرم مولکولی زیاد مانند مالتودکسترین به عنوان مواد کمک خشک کننده drying aids) استفاده می شود هدف از این تحقیق بررسی اثر پارامترهای فرایندی مختلف از قبیل نوع ماده افزودنی، مقدار آن و همچنین دمای هوای ورودی به خشک کن پاششی بر روی میزان رطوبت ، جذب آب، روانیت (جریان پذیری) و میزان حلالیت پودر عصاره رازیانه می باشد از رازیانه به صورت خوراکی در درمان نفخ ، سوء هاضمه و اسپاسم عضلات و همچنین به عنوان خلط آور ، مدر و افزایش دهنده شر ماده استفاده می شود به صورت موضعی نیز به عنوان ضد میکروب (از جمله در درمان التهاب لثه) کاربرد دارد در این تحقیق ابتدا عصاره آبی بذر گیاه رازیانه با روش های مختلف استخراج و پس از تغلیظ توسط خشک کن پاششی ( mini spray dryer) پودر گردید . برای این منظور از سیلیکون دی اکسید ، مالتودکسترین ، نشاسته و صمغ عربی به عنوان افزاینده در تهیه پودر عصاره رازیانه استفاده شد. دمای هوای ورودی به خشک کن نیز از 150 تا 200 درجه سانتیگراد تغییر داده شد. نتایج حاصل از آزمایش ها بر روی پودر عصاره رازیانه نشان داد که افزودن سیلیکون دی اکسید به مقدار 2 درصد ماده جامد همراه با مالتو دکسترین به نسبت 40/20 موجب بهبود خواص فیزیکی پودر حاله می شود افزایش دمای هوای ورودی به خشک کن نیز باعث کاهش میزان رطوبت و جذب آب و افزایش جریان پذیری پودر گردید.

خشک کن پاششی، عصاره رازیانه، ماده کمک خشک کن