عباس محمدی - استادیار بیماری شناسی گیاهی - قارچ شناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند
نسرین نورس مفرد - مربی بیماری شناسی گیاهی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند

گموز (پوسیدگی ریشه و طوقه) از مهمترین بیماری های درختان در باغات پسته ایران است قارچ فیتوفترا (Phytophthora ) spp. عامل بیماری گموز، قارچی خاکزاد است و تمام مراحل رشد و تکثیر آن درون خاک صورت می گیرد یکی از راه های کنترل این بیماری تغییر شرایط خاک و جلوگیری از رشد و گشترش این قارچ است برخی کشاورزان بوته های اسپند را در کنار درختان پسته در زیر خاک دفن می کردند در این تحقیق واکنش گونه های قارچ عامل بیماری گموز پسته به عصاره بذر و بافت گیاه اسپند در محیط کشت PDA بررسی شد زمانی که حجم عصاره مورد استفاده نسبت به محیط کشت زیاد بود به دلیل داشتن حجم بالای مواد آلکالوئیدی ، عصاره قادر به جلوگیری از رشد قارچ فیتوفترا بود. با کاهش نسبت عصاره گیاهی به محیط کشت ، در رشد قارچ نسبت به شاهد هیچگونه تغییری صورت نگرفت علاوه بر این اثر مواد مترشحه از بذور در حال جوانه زنی و گیاهچه در حال رشد نیز بر روی قارچ بررسی شد مشاهده گردید که بذور و گیاهچه در حال رشد هیچگونه ماده ممانعت کننده رشد قارچ را تولید نکرد. با عنایت به نتایج این تحقیق می توان گفت که ترکیب سمی ضد فیتوفترایی خاصی در این گیاه که قادر به کنترل قارچ به طور مستقیم باشد وجود ندارد به نظر می رسد با دفن کردن بوته های اسپند در کنار درختان پسته بتوان با تغییر در میزان مواد آلکالوئیدی خاک، شرایط را برای رشد و تکثیر قارچ عامل بیماری نامساعد نمود. ترکیبات موجود در این گیاه قادر خواهند بود شرایط را برای رشد مابقی قارچ های بیماری زای گیاهی نیز نامساعد نمایند.

پسته، اسپند، فیتوفترا، عصاره، گموز، بیرجند