هاله عابدپور - دانشجوی دکتری داروسازی واحد علوم دارویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران
فاطمه عمادی - دستیار فارماگوکنوزی واحد علوم دارویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران
پگاه منظوری - واحد علوم دارویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران
غلامرضا امین - واحد علوم دارویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران

سیاه دانه گیاهی است با نام علمی Nigella sativa از تیره Ranuculaceae و میوه آن به صورت کپسولی حاوی دانه های سیاه و معطر می باشد اسانس دانه به عنوان دیورتیک ، ضد نفخ و در درمان لاغری مفرط، مسمویت با جیوه و جذام استفاده شده و نیز رشد بسیاری از باکتری های گرم مثبت و منفی به استثنای پسودوموناس آئرژینوزا را مهار می کند روغن دانه که حاوی اسیدهای چرب از جمله اولئیک ، لینولئیک و لینولنیک است به صورت موضعی دارای خاصیت درمانی برای انواع بیماری های جلدی (پسوریازیس ، اگزما) و برطرف کننده درد و التهاب مفاصل می باشد. همچنین باعث مهار انزیم 5 آلفا ردوکتاز می شوند که بر خلاف داروهایی مثل فیناستراید (مهار کننده تنها تیپ II آنزیم)، تیپ I این آنزیم را نیز مهار کرده و باعث کاهش DHT به میزان 25% بیشتر در بدن می شود در مطالعه حاضر دانه های گیاه با استفاده از پتاس 10% و آب ژاول تحت مطالعات خرده نگاری قرار گرفت که بررسی خصوصیات میکروسکوپی پودر دانه نشان دهنده سلول های اسکلرانشیم ، سلول های پارانشیمی سنگ فرشی و نامنظم، آوند چوبی از نوع مارپیچ و منقوط و سلول های فیبر بود. جهت تهیه اسانس سیاه دانه از روش بخار آب استفاده شد و نتایج ترکیبات اصلی اسانس پس از تزریق به دستگاه GC-MS شامل پاراسایمن 22/66% ، تیمو کوئینون 27/6% ، منتن-1-ال 22/5% و 4-ترپینئول 13/75 % می باشد همچنین روغن سیاه دانه با استفاده از روش سوکسله و حلال اتر دوپترول به میزان (V/W)6% تهیه شد و با محلول متانولی پتاس 0/5 مولار و اسید سولفوریک 98% استریفیه گردید روغن استر متیل شده و استاندارد متیل اولئات (5mg/ml) جهت اندازه گیری کمی و کیفی به دستگاه GC تزریق شد. بر اساس سطح زیر منحنی پیک اسید اولئیک در کروماتوگرام های بدست آمده ، میزان اسید اولئیک موجود در روغن سیاه دانه 14% گزارش گردید.

سیاه دانه، اسانس، روغن، خرده نگاری، GC ,GC-MS