علی بهروزی

طبق آمارهای سازمان بین المللی کار، سالانه 1/2 میلیون نفر در جهان در اثر حوادث و بیماریهای شغلی کشته شده و 250 میلیون حادثه شغلی و 160 میلیون بیماری شغلی در نقاط مختلف جهان رخ می دهد، که زیان اقتصادی نشای از این حوادث و بیماریها در حدود 4 درصد تولید ناخالص ملی جهانی است. از طرفی پیشرفتهای تکنولوژی و فشارهای رقابتی باعث ایجاد تغییرات سریع در شرایط کاری، فرآیندهای تولید و ساختار شرکتها می شود، که در این شرایط وجود مقررات به تنهایی برای حفاظت در برابر مخاطرات کافی نبوده و نیاز به یک ابزار کارآمد مدیریتی برای اجرای آنهاست. پس از موفقیت در معرفی نگرش سیستمی در مباحث مدیریتی که توسط سازمان بین المللی استاندارد (ISO) و بصورت مجموعه استانداردهای مدیریت کیفیت (ISO9000) و مدیریت محیط زیست (ISO14000)، در اوایل دهه 1990 صورت گرفت، اعمال این نگرش در بحث ایمنی و بهداشت حرفه ای در سطح سازمانی قوت گرفته و در سال 1996 در یک نشست بین المللی کار بواسطه داشتن ساختار سه جانبه متشکل از دولتها، کافرمایان و کارگران، نقش موثرتری از سازمان بین المللی استاندارد در امر تدوین و پیاده سازی سیستمهای مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای درمحیطهای کاری داشته باشد. در این راستا، شاخه ایمنی و بهداشت حفه ای ILO که هم اکنون بنام Safework نامیده می شود، با یک سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای با استفاده از استانداردها و منابع موجود کرد. پس از مرور منابع موجود، اجزای کلی سیستم شناسایی شده و پیش نویسها تهیه شد. در طول دو سال پیش نویسها بصورت سیستمیک توسط کارشناسان بین المللی مرور شده و اصلاح گردید. در اواخر سال 1999 انستیتو استاندارد بریتانیا که یکی از اعضای سازمان ISO است، پیشنهاد ایجاد شاخه جدیدی برای مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای با هدف تدوین یک استاندارد ISO نمود که این پیشنهاد با مخالفت شدید بین المللی مواجه شد و شکست خورد. پیش نویس نهائی سند ILO در ژانویه سال 2001 جهت اظهار نظر برای اعضای این سازمان فرستاده شد و در نهایت پس از تصویب در هیئت مدیره، در دسامبر آن سال بعنوان یکی از منابع این سازمان منتشر شد. (ILO.OSH2001). راهنمای فوق یک مدل منحصر به فرد سازگار با دیگر سیستمهای مدیریت همانند ISO9000 و ISO14000 می باشد و جایگزین استانداردها و قوانین ملی کشورها نبوده و در حقیقت، منعکس کننده ارزشهای سازمان بین المللی کار همانندد سه جانبه گرائی و استانداردهای بین المللی مربوطه همانند کنوانسییون ایمنی و بهداشت حرفه ای 1981 و کنوانسیون خدمات بهداشت حرفه ای سال 1985 می باشد. امروزه تاثیر مثبت ایجاد سیستمهای مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای در سطح سازمانی بخوبی توسط دولتها، کارفرمایان و کارگران شناخته شده است و از آنجا که کارفرما یا مدیریت مسئول اجرای سیاستهای ایمنی و بهداشت حرفه ای در محیط کار تحت مدیریت خود می باشد، پیاده سازی سیستمهای مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای ابزار مناسبی جهت نیل به این هدف می باشد. در این نوشتار روش پیاده سازی سیستم فوق الذکر (ILO-OSH2001) و اجرای مختلف این سیستم مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

بهداشت حرفه ای ، مدیریت ایمنی ، استاندارد ISO