محمد رضا قائدی - کارشناس ارشد علوم سیاسی و عضو هئیت علمی دانشگاه آزاد نی ریز

انتخابات به عنوان یکی از مهم ترین جلوه های زندگی سیاسی عصر حاضر که خود ضامن بقا و استمرار توسعه سیاسی است ، مطرح بوده و اخیراً به عنوان یکی از رشته های بنیانی در علم سیاست و جامعه شناسی مطرح شده است. امروزه انتخابات به عنوان مهمترین نماد مردمی بودن نظام های سیاسی شناخته شده و تأثیر آن بر حیات سیاسی جوامع به صورت امری فراگیر در آمده است . هم چنین انتخابات مکانیزمی است تا شهروندان حق تصمیم گیری خود را به نمایندگان مورد نظر واگذار کنند تا آنها بتوانند در یک فرایند عقلانی و در جهت خواست موکلان خود به سیاست گذاری بپردازند. اصل مشارکت سیاسی مردمی در نظام جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان یکی از مهم ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی همواره مورد توجه بوده است. مردمی بودن این انقلاب و برخورداری از پشتوانه های مردمی در کلیه انتخابات برگزار شده ، نمایان شده است . نخستین انتخابات مردمی که در دهم و یازدهم فروردین ماه ١٣٥٨ برگزار شد و 98/2 درصد مردم بر آن مشارکت نمودند، مربوط به همه پرسی تغییر رژیم بود. از آن زمان تاکنون ، جمهوری اسلامی، ٢٥ بار انتخابات با میانگین مشارکت ٦٥ درصد از مردم را تجربه نموده است. میانگین ٦٥ درصدی مشارکت مردم در انتخابات ، نشان دهنده اقبال مناسب مردم نسبت به نظام بوده، مقایسه این آمار با اکثریت دمکراسی های جهان نشان می دهد که جمهوری اسلامی از پشتوانه های مردمی مستحکمی برخودار بوده و آمار ٦٥ درصد، گویای مردمی بودن نظام است. این امر در حالی است که در اکثریت دمکراسیهای جهان شاهد کاهش اقبال مردمی در انتخابات هستیم و استاندارد ٦٥ درصد، آمار مطلوبی است. با این وجود، (( آسیب شناسی انتخابات )) در حال حاضر از جمله مباحثی است که بررسی آن به منظور بازخوانی و شناخت ضعف ها و آسیب های انتخاباتی طی ٢٥ سال گذشته انقلاب ( ربع قرن ) امری لازم و ضرروی به نظر می رسد. البته آسیب شناسی انتخابات در جمهوری اسلامی ایران خود بحث مفصلی است ( به طوری که هر کدام از ٢٥ انتخابات برگزار شده از ابتدای انقلاب تاکنون ، خود مطالعه مجزا را می طلبد ) ، اما در این نوشتار با نگاهی کلان ، انتخابات برگزار شده طی ٣ دهه گذشته ، در ٣ سطح توده ها ، نخبگان و حاکمیت مورد آسیب شناسی قرارمی گیرند.

انتخابات ، مشارکت سیاسی ، آسیب شناسی ، توده ها ، نخبگان ، حاکمیت ، جمهوری اسلامی