محمد ساکی زاده - گروه بهداشت و محیط زیست، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران
سیده رقیه حسینی - دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد علوم محیط زیست، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران

کاربرد روش های مختلف تحلیل چند متغیره (نظیر تحلیل خوشه ای، تحلیل عاملف تجزیه به مولفه های اصلی، رگرسیون چند متغیره) جهت تفسیر این مجموعه داده های فراوان درک بهتری را از کیفیت آب و جایگاه اکولوژیک سیستم های مورد مطالعه فراهم آورده و به محققین امکان این را می دهد که فاکتورها یا منابع مختلفی را که بر روی سیستم های آبی اثرگذار بوده شناسایی بوده و راه حل های سریعی را جهت حل مشکلات مربوط به آلودگی ارائه نمایند. هدف از انجام مطالعه کنونی استفاده از روش های آماری جند متغیره (تحلیل خوشه ای و تحلیل عامل) جهت درک پارامترهای تأثیر گذار بر کیفیت آب زیرزمینی در یک ناحیه نیمه خشک در غرب کشور (نواحی روستایی محدوده ملایر) می باشد. بر اساس نتایج تحلیل عامل، میزان 15 پارامتر اولیه به شش عامل که دربرگیرنده 91.44 درصد از کل واریانس داده ها اولیه هستند کاهش داده شدند. عامل اول می تواند تا حدودی دلالت بر اثرات کلسیم و بی کربنات بر بالارفتن سختی کل و قلیائیت کل آب زیرزمینی داشته باشد. با توجه به نتایج حاصل از عامل دوم می توان عنوان نمود که نقش آلاینده های کشاورزی در ورود فلواید به آب زیرزمینی بیشتر از سازندهای زمین شناسی منطقه است. همچنین، عامل سوم به نواحی با کیفیت پایین آبخوان اشاره داشته باشد. نتایج تحلیل خوشه ای نشان داد که در کل 3 گروه ایستگاه قابل تفکیک می باشد. همچنین میزان ضریب همبستگی کوفنتیک در ارتباط با نتایج حاصل از تحلیل خوشه ای 0.846 بود که نشان می دهد درختواره نهایی بخوبی نشان دهنده میزان شباهت بین گروه های تشکیل شده است.

آب زیرزمینی، تحلیل عامل، تحلیل خوشه ای، روش های آماری، روش های چند متغیره