حسین علیدادی - دانشیار گروه مهندسی بهداشت محیط، مرکز تحقیقات علوم بهداشتی مشهد، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد
محسن یزدانی - دانشجوی کارشناسی ارشد، کمیته تحقیقات دانشجویی، گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد
محمود نکوب
علی اصغر نوایی

در اغلب کشورهایی که با کمبود آب مواجه هستند پساب فاضلاب ضمن دارا بودن برخی عناصر مورد نیاز گیاه، ارزان ترین و قابل دسترس ترین منبع تأمین آب جهت آبیاری زمین های کشاورزی محسوب می گردد. به شرط آنکه استفاده اصولی از آن با تصفیه مناسب پساب همراه باشد. پساب تصفیه خانه های فاضلاب، علاوه بر اینکه یک منبع آب پایدار به حساب می آید، بخشی از مواد غذایی مورد نیاز گیاهان را تأمین نموده و از این طریق مصرف کودهای شیمیایی را در تولید محصولات کشاورزی کاهش می هد. هرچند که این واقعیت را نیز نباید از نظر دور داشت که استفاده از پساب جهت آبیاری می تواند به عنوان برهم زننده اکوسیستم نیز عمل کند. جمع بندی تجربیات جهانی از نظر دور داشت که استفاده از پساب جهت آبیاری می تواند به عنواان برهم زننده اکوسیستم نیز عمل کند. جمع بندی تجربیات جهانی استفاده از پساب و آب های برگشتی نشان می دهد که با توجه به کمبود آب، استفاده از این منابع به عنوان یک منبع ارزشمند آب مطرح بوده و با گذشت زمان اهمیت آن بیشتر نیز خواهد شد. لذا بررسی عوامل بهداشتی از قبیل پیشگیری از بروز مخاطرات بهداشتی، انتقال بیماری ها و همچنین بررسی عواملی از قبیل حفظ منابع طبیعی، تأمین رفاه، حفظ محیط زیست و بالاخره تعادل اکولوژیکی از اهمیت خاصی برخوردار خواهد بود. در این مقاله منابع تولید فاضلاب حاوی عناصر مختلف در پساب، استانداردهای زیست محیطی ملی و بین المللی و راهکارهای مدیریتی تصفیه برای آلاینده های موجود در فاضلاب های مختلف و در پایان دستورالعمل هایی برای پایش زیست محیطی به منظور کاهش اثرات سوء احتمالی بهداشتی و زیست محیطی ذکر شده است.

استفاده مجدد، پساب، ضوابط زیست محیطی، گیاه، انسان، خاک