بایرامعلی محمدنژاد - دانشجوی دکترای مهندسی آب ، دانشگاه صنعتی شریف
ابوالفضل شمسایی - استاد دانشکده عمران ، دانشگاه صنعتی شریف، تهران

مسئله تجمع و انباشته شدن رسوبات در مخازن سدها از مسائل مهم هیدرولیک سدها بوده و تلاش جهت رسوب زدایی و استفاده بهینه از تمامی حجم مخزن سد، مستلزم هزین ههای بسیار بالایی میباشد. مشکل رسوب مخازن سدها در مناطق خشک و نیمه خشک که رودخان هها بطور گل آلود جریان دارد، مسئله ای جدی است. عمومًا سیلابها در زمانهای کوتاه در این رودخان هها بسیار شدید بوده و جریان باعث فرسایش سطحی و حمل مقدار زیادی مواد جامد م یشود. در این صورت آب گ لآلود رودخانه بطور قابل ملاحظ های از آب تمیز مخزن سنگی نتر بوده و در ورود به دریاچه سد در عمق فر و رفته و درزیر آب تمیز بصورت لای های از جریان چگالی ١ یا جریان گل آلود ٢ در امتداد کف مخزن حرکت می کند. چون جریان چگالی در کف و در قسمت عمیق دریاچه پخش میشود، سرعت آن کم شده و در طول حرکت، ذرات معلق بتدریج ته نشین شده و رسوب م یکنند. هدف از شبیه سازی یک جریان گ لآلود، بدست آوردن خصوصیات دینامیکی جریان نظیرارتفاع، سرعت و غلظت در امتداد حرکت آن م یباشد. بدون یک روش عددی، مطالعه مکانیز مهای وابسته به زمان مشتمل بر اندرکنش بین جریان چگالی و لایه بالایی (تداخل آب محیط به داخل جریان گالی) و بین جریان چگالی و کف (F.V) (ت هنشینی ذرات رسوب و تعلیق مجدد آن) بسیار مشکل است. در این مقاله، یک مدل عددی دو بعدی حجم محدود برای جریانهای گ لآلود غیردائمی در مخازن سدها توسعه داده شده و نقش این جریانها در رسوب گذاری دریاچه پشت سدها بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که عمق جریان غلیظ پس از ورود به مخزن افزایش یافته و سرعت آن کم میگردد. کاهش سرعت باعث ته نشینی رسوبات در طول مسیر جریان غلیظ در داخل مخزن می شود

جریان چگالی، جریان گل آلود، رسوب گذاری مخزن، مدلسازی عددی