حسین رستگار - کارشناس، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان
جلیل وهابی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور
سعید چوپانی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان

درواز هها یکی از مهمترین اجزاء سامان ه های پخش سیلاب به شمار م یروند که نقش اصلی را در پخش و نفوذ جریانهای سیلابی وارد شده دارند . بهینه سازی نوع، ابعاد و ساده سازی دروازه ها تأثیر عمد های در افزایش راندمان عملکرد سیستم های پخش سیلاب دارد . علاوه بر آن، با توجه به تعداد وسیع مورد نیاز در عرص ه های پخش سیلاب م یتوانند نقش بسزایی در کاهش هزین ه های اجرایی داشته باشند. درواز ههای گابیونی بالشتکی، جعب ه ای و سنگ و سیمانی سه نوع ساز ه ای است که مورد ارزیابی قرار گرفته است. با عنایت به تجربه اندکی که در طرح و اجرای درواز ههای احداث شده در شبک ه های پخش سیلاب وجود دارد، بررسی نحوه عملکرد آنها در برابر سیلاب حائز اهمیت است . در این راستا، توجه به شرایط توپوگرافی عرصه و مصالح مورد استفاده در ساخت سازه دارای اهمیت ویژ های است . در این طرح، پس از انتخاب درواز ه ها، با نصب اشل، جریان خروجی از هر دروازه، اندازه گیری و ثبت شد. در شبکه های پخش ، ارزیابی هر دروازه با بررسی پارامترها یی از قبیل پایداری سازه در برابر جریان عبوری، عمق کنش و وضعیت فرسایش پذیری بالادست و پایین دست آنها انجام پذیرفت . نتایج حاصل از مقایسه اقتصادی انواع تیپ درواز ه ها نشان داد که دروازه های گابیونی از نوع بالشتکی دارای کمترین هزینة ساخت می باشند. از لحاظ فنّی نیز با مقایسه سه تیپ دروازة احداث شده بر روی کانال های پخش، با توجه به سیلابهای ورودی پخش شده در سطح کلیه عرصه ها ملاحظه شد که تمامی درواز ه ها از پایداری و استحکام لازم در برابر سیلاب برخوردار بوده و سازه در مقابل واژگونگی ضریب اطمینان بالایی داشته و مشکل خاصی وجود نداشته است.

ارزیابی فنی و اقتصادی، درواز هها، شبک ههای پخش سیلاب، هرمزگان