الیاس مودت - کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز
سید محمد زارع اشکذری - دانشجوی رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری

شهر اسلامی نخستین بار در ربع اول قرن بیستم به یک موضوع جدی تحقیقی تبدیل شد. پس از آن مطالعات مختلفی صورتگرفت و مقالاتی در این زمینه انتشار یافت. که پژوهش حاضر با ماهیت توصیفی – تحلیلی و روش تحقیق کتابخانه ای بهبررسی موضوع صفات شهرهای اسلامی-ایرانی و توسعه فرهنگ در نمونه استان یزد پرداخته است. زیرا ارتباط دو طرفه ایبین صفات شهر اسلامی و توسعه فرهنگی وجود دارد. زیرا با ورود تجدد و مدرنیته شهرهای اسلامی-ایرانی از هویت و فرهنگخود فاصله گرفته و یا به نوعی در یک استان تفاوت زیادی در زیرساخت فرهنگی در شهرها وجود دارد. که نتایج تحقیق درنمونه استان یزد نشان داده است: چارچوب حاکم بر زندگی و حیات افراد سنتی در شهر اسلامی، ساختاری منطبق با قوانینشریعت است، اما انسان عالم و هنرمند و صاحب فنی خاص با تغییر و دخالت در بعضی اشکال و عناصری باعث تغییر هویتآن گردیده است. چون طرح شهر اسلامی در محدوده سنت و توسط مردم دست اندرکار در معماری مستمر آن شکل گرفتهاست. که در مقابل آن فضای عمومی شهرهای قدیمی اروپایی عمدتاً نمونه های قرون وسطایی که دارای ساخت پیچیده ودرهمی بوده، چرا که ناگزیر به رعایت قدرت های مختلف و گوناگون حاضر در شهر نظیر حکومت اسقفی، حکومت شهرداری،قدرت فرقه های مذهبی و اتحادیه های صنفی بوده است. که با دخالت در شهر اسلامی ایرانی به خصوص عنصر مسکن باکاهش کارایی و از بین رفتن هویت آن گردیده است. آنچه امروزه با عنوان بحران و ناهماهنگی فرهنگی در ساختار شهرهایاسلامی از آن یاد می شود، نتیجه ای است که در پی گسست فرهنگی و تزریق مؤلفه های غیر بومی به پیکره فرهنگی جوامعدر دهههای اخیر به وجود آمده است.

اندیشه دینی، توسعه فرهنگی، شهر اسلامی، استان یزد