یوسف ابراهیمی نسب - دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرکز بین المللی خلیج فارس
فرهاد افشارنیا - دانشجوی دوره دکتری حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد امارات
امین نیکو منظری - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری

قاعده لاضرر از جمله قواعد مهم و اساسی که با توجه به سیر تحولاتی آن در حقوق اسلام از جمله قواعدی بوده که فقهاء و حقوقدانان در بیان آننظرات مختلفی پیرامون مفاد و آثار آن ارائه دادهاند.یکی از ادله های اصلی بکار رفته از سوی صاحبنظران در مسائل فقهی در جهت اثبات مشروعیتاخذ خسارت معنوی، قاعده لاضرر است. قاعده لاضرر هم بر نفی حکم ضروری دلالت دارد و هم نهی از ضرر خارجی و این امر با پیش بینی راه حل برایجلوگیری از ضرر و جبران خسارتملازمهدارد.هرصاحبحقی،محتملاستکه از حق مشروعیکه از آنمتمتع است، سوءاستفاده نماید. در هر حال، اگرچهفقهای اسلام در این قاعده، نظرات مختلفی را ابراز نموده اند؛ اما هر یک حقایقی را بیان داشته اند که نظامهای حقوقی پیشرفته در عصرحاضر آنها را درقوانین خود وارد کرده اند. این امر بخوبی نشان می دهد، نظام حقوقیاسلام مبتنی بر فطرت و عقل سلیم و صادر از مصدر وحی می باشد، قادر استباحفظ طراوات و حیات خود، مشکلات جوامع بشری را براساس عدل و انصاف برطرف نماید. در فقه، بحث مستقل و مجزایی برای ضرر(خسارت) و اقسامآن وجود ندارد ولی پاره ای از فقها به هنگام بحث درباره قاعده لاضرر در فصل مربوط به دیات یا دیگر قواعد، اشارات پراکنده ای به موضوع خساراتمعنوی کرده اند. در این مقاله بر آن شده ایم تا با توجهبه اهمیت جبران ضرر و زیان معنوی و تأثیر آن بر روحیه افراد جامعه به طور مفید بپردازیم.

قاعده لاضرر،ضرر و اضرار،نظریه حق معنوی،تامین مالی ضرر