الهام افشارمند - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده حقوق دانشگاه علوم و فرهنگ

میتوان به قطع گفت مهمترین مرحله دادرسی اجرای حکم می باشد زیرا هدف از اقامه هر دعوا رسیدن به خواسته است، چنانچهفروش اموال محکوم علیه به منظور تادیه دیون ضرورت یابد ؛ موضوع مستثنیات دین یا آن دسته از اموال مدیون که از فروش مستثناهستند مطرح میشود. گرچه محکوم له باید به حق خود دست یابد اما قانونگذار با رعایت مصلحت محکوم علیه و خانواده اش برخی ازاموال او را از توقیف مستثنا نموده تا بدین وسیله حیاتش به خطر نیفتد. این موارد هر چند به اجمال اما در قوانین تصریح شده است. حالسوال اینجاست که آیا مصادیق مستثنیات دین بنا بر تغییر شرایط و اوضاع و احوال؛ تغییر می کنند و به اصطلاح دست قاضی برای مضیقو موسع نمودن آنها باز است یا این موارد از سوی شارع به شکل حصری بیان شده و غیر قابل تغییر هستند؟ مقاله به بررسی تمثیلی یاحصری بودن مصادیق مستثنیات دین می پردازد و پس از ذکر فتاوای علمای متقدم و متاخر و استقراء در آنها این نتیجه حاصل می گرددکه مصادیق مستثنیات دین می بایست تمثیلی باشند چرا که حصری بودن آنها به مصادیق منصوص قانونی بدون توجه به شرایط مدیوناز عدالت به دور خواهد بود. کلید واژه ها : مستثنیات دین ، حصری ، تمثیلی ، آراء فقها.