علیرضا نوروزی - دانشجوی کارشناسی ارشد خاکشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیق
امیرحسین چرخابی - استادیار مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور
مصطفی چرم - استادیار گروه خاکشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز

افزایش روز افزون تغییر اکوسیستمهای طبیعی به اکوسیستمهای کشاورزی موجب تخریب محیط زیست شده و در این رابطه عناصرسنگین نقش مهمی در ایجاد این آلودگیها ایفا می کنند . حوزه آبخیز و آبریز انزلی یکی از حوزه های مهم دریای خزر بوده که به شدت کاربری های جدید از وسعت مراتع و جنگلها کاسته و این کاربری های جدید تاثیرات مختلف و عمده بر روی میزان عناصرسنگین در خاک دارند و لذا، بررسی این تغییرات هدف این تحقیق قرار گرفت . رفت . برای انجام این کار از 21 نقطه در سه عمق 0-10 ، 10-20 و 20-30 سانتیمتری خاک سطحی نمونه ها بطور کامپوزیت برداشته شدند و پس از آماده سازی، در 63 نمونه آهن، روی، مس، منگنز، سرب، کادمیوم، کبالت و نیکل قابل عصاره شده با استفاده از دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شدند و دادها با نرم افزار اس . پی . اس . اس آنالیز گردید . مقادیر بدست آمده برای عناصرسنگین آهن، روی، منگنز، مس، سرب، کادمیوم، کبالت و نیکل به ترتیب برابر با 142/25 ، 8/3 ، 46/94 ، 5/47 ، 3/18 ، 0/22 ، 0/46 و 3/76 میلی گرم در لیتر بوده است . میزان متوسط قابل دسترس عناصر آهن، روی، سرب، کادمیوم و مس در جنگل کمتر از کشاورزی و کشاورزی کمتر از مرتع بود . این روند برای نیکل و منگنز بدین صورت است که میزان این عناصر در مراتع نسبت به جنگل کمتر و جنگل کمتر از کشاورزی است . روند تغییرات کبالت بدین صورت بوده که جنگل بیشتر از کشاورزی و در کشاورزی بیشتر از مرتع است . مقایسته میانگینها برای کاربری کشاورزی و جنگل با تی - تست 5 نشان داد که بجز آهن و مس دیگر عناصر تفاوت معنی داری نداشته و بین کاربری کشاورزی و مرتع بجز روی، مس و کبالت تفاوت معنی داری دیگری بین سایر عناصر وجود نداشت . در کاربری مرتع و جنگل عناصر آهن، روی، مس، سرب، کادمیوم و کبالت تفاوت معنی داری داشتند . بطور کلی کاربری جنگل دارای کمترین مقدار عناصرسنگین بود . از نتایج چنین استدلال می شود که تغییرات کاربری موجب بارگذاری عناصرسنگین در برخی از این خاکها شده و این موضوع باید با دقت بیشتر مورد پایش قرار گیرد .

کاربری اراضی، حوزه آبخیز انزلی، عناصر سنگین فلزی، آلودگی خاک