نعمت ستوده اصل - مجتمع آموزشی دانشگاه علوم پزشکی سمنان - دانشکده پرستاری

بلایای طبیعی مانند زلزله، سیل، طوفان و آتش سوزی از مسایل اجتناب ناپـذیر جامعـه بـشری اسـت و قـسمت هـای مختلفی از جهان را گرفتار می کند . این بلایا علاوه بر آسیب های مستقیم جانی و مالی، استرس های روان شناختی شدیدی را به افراد تحمیل می کنند . این استرس ها علاوه بر ت أثیرات کوتاه مدت آثار روان شناختی و ب یماری هـای روانـی شـدیدی را در استمرار زندگی فرد از خود باقی می گذارند و در برخی موارد باعث بروز اختلال شدیدی در جریان زنـدگی فـرد و جامعـه مـی شوند . در مقاله حاضر آثار روان شناختی و استرس های روانی ناشی از حوادث و بلایای طبیعی اعم از استرس های کوتاه مـدت و بلند مدت مورد تبیین قرار می گیرند . بحث : پیش فرض هایی در مورد استرس : پذیرش و دانستن پیش فرض های زیر به ما کمک می کنند تا در مواجهه با استرس از توان مقابله ای و مدیریتی لازم بر خوردار باشیم : -1 استرس طولانی مدت و تدریجی دارای آثار زیان بـار بیـشتری اسـت . -2 انسان توانایی مقابله بر استرس های کوتاه مدت و مقطعی را دارد -3 انسان ها در مواجهه و مقابله با اسـترس هـا دارای تفـاوت های فردی زیادی هستند . -4 نوع نگرش انسان به استرس و منابع استرس زا بر میـزان تحمـل و مـدیریت اسـترس تـ اثیر مـی گذارد . استرس چیست و مهم ترین منابع استرس کدامن د؟ استرس شامل واکنش های فیزیکی ، ذهنی و عـاطفی اسـت کـه در نتیجه تغییرات در زندگی فرد، تجربه می شوند . این تغییرات آثار جسمانی و هیجانی خاصی بر جای مـی گـذارد و مـی توانـد بـر حسب نوع و شدت حادثه احساسات منفی ایجاد کنند . آثار منفی استرس در سه بعد فیزیکی، عاطفی و رفتاری قابل بررسی می باشد . برخی از علل شایع استرس عبارتند از : از دست رفتن فرد مورد علاقه ( همسر، کودک ، دوست ) ، خستگی دایمـی ناشـی از استراحت ، خواب یا تفریح ناکافی ، از دست دادن چیزهایی که برای فرد ارزشمند است ( ثروت، قـدرت ،جایگاه اجتمـاع ی و ...) ، آسیب ها یا بیماری های شدید جسمی و ر وانی ، تغییر یا تهدید شغل ، مهاجرت و نقل مکان کردن به یک شهر یا مکان جدیـد دیگر ، بروز مشکلات خانوادگی ، تهدید مالی ناشی از ورشکستگی مالی یا مقروض شدن شدید ، بروز درگیری و تعارض بـین فرد و یک یا چ ند تن از اعضای خانواده ، دوست یا همکار ، آث ار و عواقب استرس : استرس دارای آثار و عواقب بسیار متنوعی در سطوح مختلف جسمی , روانی و اجتماعی می باشد . آثار استرس بر سطوح سلامتی عبارت اند از : آثار فیزیکی اسـترس : شـامل افزایش ضربان قلب و تنفس سریع ، لرز ش بد ن، تعریق شدید، احساس خستگی ، گرفتگی عضلان ی ، سردرد ، درد قفسه سینه ، ناراحتی معده ، اسهال یا یبوست ، تیک های بدنی و صوتی، تحریک پذیری ، کم اشتهایی یا بـی اشـتهایی ، ضـعف و گیجیـی مـی باشد . آثار روان شناختی استرس : افزایش نگرانی ، عصبانیت ، کاهش اعتما د به نفس ، غم و اندوه و علائم افسردگی ، بی تفـاوتی ، تحریک پذیری ، ترس ، اشکال در تمرکز، احساس گناهکاری ، بی قراری و اضطراب می باشد . آثار رفتاری استرس مشت مل است بر : افزایش سوءمصرف مواد مخدر، افزایش مصرف سیگار، اختلالات در اشتها و کاهش سطح حافظه می باشد . نتیجه گیری : برای مدیریت استرس درک عوامل کلیدی زیر ضروری است : -1 افزایش آگـاهی نـسبت بـه اسـترس و راههـای مقابله با آن : آگاهی از علل و نشانه های استرس یکی از راههای مدیریت استرس در شرایط غیر مترقبه اسـت . -2 پـیش بینـی رویداد استرس زا : پیش بینی پذیری ش رایط استرس زا و این که قادر باشیم آن را قبل از وقوع در ذهـن خـود مجـسم کنـیم در رویارویی با آن اتفاق تاثیر دارد . -3 اجتناب از موقعیت استرس آمیز : امکان اجتناب از موقعیتهایی که بـدون دلیـل مـا را تحـت فشار روانی قرار می دهند از عوامل م ؤثر بر مدیریت استرس می باشد . -4 ارزیابی : ارزیابی ما از وقایع بر میزان اسـترس زا بـودن آن تأثیر می گذارد . با توجه به موارد فوق استرس های ناشی از حوادث غیر مترقبه دارای بسیاری از ویزگـی هـای اسـترس بـه معنای کلی و عام هستند و با شناخت منابع استرس و آگاهی از روش های مواجهه و تغییر در نظام شناختی افراد قابل مدیریت می باشند .