سیدحسن حسینی - کارشناسان مدیریت عملیات امداد و نجات
آمنه اشتری ماهینی - کارشناسان مدیریت عملیات امداد و نجات

سوانح و حوادث غیرمترقبه مانند سیل و زلزله سالیانه در تمام نقاط جهان جان صدها تن را می گیرد . بنـابراین یکـی از اقدامات لازم در پاسخگویی به سوانح و بلایا مدیریت امور کشته شدگان یعنی یافتن، جمع آوری، نگهداری، شناسـایی و تـدفین اجساد می باشد . عدم اطلاعات کارشناسانه در این امر منجر به اعمال تدابیر نادرستی در مورد اجساد می گـردد کـه بحـران هـای ثانویه ای ایجاد کرده تأثیرات منفی و ماندگاری ب ر سلامت روانی اجتماعی جامعة بلازده می گذارد . از طرفی شناسایی اجـساد در مورد ارث و بیمه اهمیت قانونی دارد و می تواند سال ها پس از سانحه بر بازماندگان اثرات نامطلوبی بگذارد . بنابراین وجـود یـک الگوی عملی در این مورد و آموزش آن به مجریان مقابله با سوانح و بلایا ضروری به نظر می آید . در این مقاله سعی شـده تـا بـا استفاده از اطلاعات سازمان های داخلی، بین المللی و همچنین تجربیات برگرفته از حوادث مختلف بالاخص زلزله بم، این الگوی عملی ارائه گردد . متن و بحث : هنگام بروز سوانح و بلایا سازمان هایی کـه مـسئول امـور متوفیـان مـی باشـن د دچـار اخـتلال و ناهماهنگی شده در نتیجه امدادگران و دیگر سازمان های بهداشتی به طور اضطراری و ناهماهنگ مسئولیت این کار را بر عهـده می گیرند . بنابراین باید پیش از وقوع سوانح الگوی عملی، کارشناسانه و صحیح جهت رسیدگی به امور کشته شدگان و حمایـت روانی از خانواده های آنان ساماندهی گردد . هنگام پاسخگویی به سوانح ابتدا باید تمام امور ذیل برنامه ریزی و اجرا شود : فردی به عنوان هماهنگ کننده با مسئولیت تام جهت مدیریت امور کشته شدگان انتخاب گردد . ( مانند شهردار یا رئیس نیروی انتظامی و ...) تیمی از امدادگران، داوطلبان و کارشنا سان پزشکی قانونی و ... جهت انجام وظایف ذیل سازماندهی شوند و ابـزار و تجهیزات لازم در اختیار آنان قرار گیرد 1: ـ یافتن و جمع آوری پیکرهای بی جان با رعایـت بهداشـت و ایمنـی کامـل مطـابق بـا دستورالعمل های مشروح 2. ـ نگهداری اجساد تا هنگام شناسایی آنها به طرق مختلف من ج مله : سرد کردن، دفن موقت، استفاده از یخ خشک 3. ـ شناسایی اجساد از طریق اطلاعات مندرج در فرم های مربوطه و انجام مراحـل قـانونی چـون تـشریح، آزمـایش DNA ـ اطلاع رسانی صحیح، دقیق و به روز بـه عمـوم مـردم و رسـانه هـا و جلـوگیری از شـایعات و 4. و ... و شناسایی دیداری اضطراب در جامعه 5. ـ تدفین اجساد شناسایی شده مطابق با آداب و رسوم مذهبی و محلی با رعایت دستورالعمل های بهداشتی . 6 ـ حمایت روانی از خانوادة کشته شدگان . شایان ذکر است که باید کلیه دستور العمل ها، روش ها و فرم های مورد نیاز در اختیـار افراد قرار گیرد . نتیجه گیری : مدیریت امو ر کشته شدگان نقش مهمی در عادی سازی، احیا و بازسازی جامعة بلازده ایفا می کند . بنابراین از اهمیت ویژه ای در مدیریت بحران برخوردار است در نتیجه باید در بخش آمادگی : الـف : دسـتورالعمل هـا و روش هـای جمع آوری، نگهداری، شناسایی و تدفین و رعایت نکات بهداشتی تهیه گردد . ب : ابزار و تجهیزات مورد نیاز این امر ماننـد کیـسه جسد، یخ خشک، سردخانه، ابزار بهداشتی و ... تهیه شده و در اختیار سازمان های مسئول قرار گیرد . ج : سازمان های مـسئول بـا یکدیگر هماهنگ شوند . د : الگوی علمی و عملی تهیه شده به طور منظم آمـوزش داده شـود . و : روش ارتباطـات، اطـلا ع رسـانی و حمایت روانی از بازماندگان حادثه تهیه و آموزش داده شود . تا بدین ترتیب بتوان تأثیرات روحی و روانی منفی سـوانح و بلایـا را کاهش داد .