حسن ابره دری - تهران
جمیل صادقی فر - تهران

با توجه به قرار گرفتن کشور ایران در منطقه ز لزله خیز و پرحادثه دنیا و عدم امکان پیش بینی زمان وقـوع ایـن حـوادث لـزوم ارائه طرح جامع مدیریت بحران برای کاهش خطرات و ضایعات ناشی از بروز آن امری بـسیار مهـم مـی باشـد . برنامـه ریـزی در راستای مقابله با بحران ناشی از زلزله و حوادث و آگاهی عمومی مردم و مسئولین منجر به کاهش ضایعات جانی و مالی خواهـد گردید . یکی از ارکان مهم در تصمیم گیری ها و برنامه ریزی ها،اطلاعات دقیق و بهنگام می باشد . جهـت جمـع آوری، ذخیـره، بازیابی و تجزیه و تحلیل اطلاعات با حجم زیاد، چاره ای بجز استفاده از ابزار و تکنولوژی نوین ماشینی وجود ندارد . یکی از این رویکردها، سیستم های اطلاعات جغرافیائی ) ) Geographic Information System یا GIS می باشد . وظیفـه اصـلی سیـستم اطلاعاتی نوعی عملیات بر روی داده هاست که به کمک آن بتوان سریعتر،دقیق تر و بهینه تر برروی مسائل مربوط به ایـن داده ها تصمیم گیری کرد . سیستم اطلاعات جغرافیائی ) ) GIS تمامی وظایف یک سیستم اطلاعاتی را برروی داده های جغرافیـائی بر عهده دارد . GIS مجموعه ای سازمان یافته از سخت افزار ، نرم افزارهای کـامپیوتری ، داده هـا شـامل : داده هـای توصـیفی ومکانی ، افراد متخصص و الگوریتم هاست که به منظور گردآوری ، ذخیره سازی ، بهنگام سـازی ، پـردازش، بازیافـت ، تجزیـه وتحلیل وارائه شکلهای مختلف اطلاعات ، طراحی وایجاد شده وبه بیان مشخصات و ویژگی های جغرافیائی داده ها می پـردازد . سیستم اطلاعات جغرافیائی از سه جزء اصلی تشکیل شده است که عبارتند از : -1 نیـروی متخـصص -2 کـامپیوتر -3 داده هـا GIS می تواند در حمایت از تصمیماتی که به اطلاعاتی پیرامون توزیع جغرافیـایی جمعیـت ، بیمارسـتانها ، مراکـز آموزشـی ، ایستگاههای آتش نشانی ، جاده ها ، شرایط آب و هوایی و تأثیر بحرانهـا و خطـرات و ... نیـاز دارنـد مـورد اسـتفاده قـرار گیـرد .GIS مکانیسمی برای متمرکز سازی ودر دسترس ساختن اطلاعات حیاتی در جریان حوادث غیر مترقبه فـراهم مـی کنـد . ایـن سیستم مدیریت را قادر می سازد تا نیازهای تعیین شده را در هنگام حوادث غیر مترقبه اولویت بنـدی نمایـد . ایـن مقالـه کـه مطالعه کتابخانه ای با استفاده از منابع Text می باشد، با استفاده از آخرین م طالب موجود در زمینه GIS و نقش محوری آن در مدیریت بلایا تنظیم شده است و سعی دارد، تا این مفهوم را با دید عملی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد . در این مقاله سعی می شود تا موارد ذیل با دید عملی مورد بررسی قرار گیرند : تعریف GIS در بحران ، انواع سیستمهای اطلاعـات جغر افیـایی ) ) GIS ، چگونگی بکارگیری GIS در بحران ، GIS در سیستم بهداشت و درمان ، GIS در سونامی ، تسونامی ، توفان کاترینـا ، زلزلـه و سایر بلایا و ... مجموعه عناصر GIS امکانات تحلیلی فوق العاده قدرتمندی را در اختیار استفاده کنندگان قرار می دهد تا بتوانند از تلفیق انو اع اطلاعات جغرافیائی و سایر اطلاعات، نتیجه گیری مناسب را بنمایند . امید است تا با بهـره گیـری از ایـن سیـستم شاهد کاهش ضایعات جانی ، مالی و محیطی ناشی از حوادث غیر مترقبه باشیم .

سیستمهای اطلاعات جغرافیایی ) ) GIS ، مدیریت بحران ، حوادث غیر مترقبه