محمد حاجی جعفری - دانشگاه علوم پزشکی کاشان - معاونت غذا و دارو
ترانه پیمانه عابدی محتسب - دانشگاه علوم پزشکی کاشان - معاونت غذا و دارو
سمیه طاهری - دانشگاه علوم پزشکی کاشان - معاونت غذا و دارو

GIS سیستم کامپیوتری برای گرفتن ، ذخیره سازی، آنالیز و نمایش اطلاعات مربوط به پهنه بندی جغرافیایی اسـت و اطلاعات مربوط به هر آنچه بر ر وی زمین وجود دارد یا می تواند روی زمین اتفاق بیافتد، در این سیستم قابل ذخیـره سـازی ،آنالیز ونمایش است . اولین نرم افزار مربوط به این سیستم در سـال 1970 در کـشور کانـادا تولیـد و عرضـه شـد . بـا توجـه بـه ویژگیهای منحصر به فرد برنامه و قابلیتهای بالای برنامه در پهنه ب ندی جغرافیایی حوادث و بلایای طبیعـی و غیـر طبیعـی بـه عنوان ابزاری موثر در مدیریت بحران از حدود سال 1990 میلادی مطرح و مورد استفاده قـرار گرفتـه اسـت . GIS دارای لایـه های مختلفی می باشد . لایه اصلی نقشه جغرافیا یی منطفه بر اساس تصاویر ماهواره ای و بر داشتهای زمینی منطقه است . لایه های دیگر شامل نقشه راهها، نقشه زیرساختها، نقشه توزیع بافت جمعیتی، نقشه مناطق آسیب پذیر و در معرض خطرو بسیاری از موارد دیگر است که بر حسب نیاز قابل طراحی و اضافه نمودن است . متن : مدیریت بحران شامل پنج مرحله می باشد که عبارتند از پیشگیری از ب حران، کاهش شدت بحران، آمادگی بـرای بحـران، مداخله در بحران و بازگشت به شرایط عادی پس از بحران . سه مرحله اول قبل از وقوع بحران . و دو مرحله دیگر در زمان وقـوع بحران مدیریت می شود . برای مدیریت بحران در هر یک از مراحل فـوق دسترسـی بـه اطلاعـات جـامع از وضـیت جغرافیـایی منطقه، راههای مراسلاتی، پهنه بندی زیر ساختهای حیاتی و منابع موجود و تخمـین آسـیب پـذیری آنهـا در منطقـه ، تـراکم جمعیتی و گروههای در معرض خطر و ... امری اجتناب پذیر است . دسترسی به این اطلاعات به خصوص در زمان وقوع بحران و تصمیم گیری برای اولیتهای مداخله از نظر مک ان ، زمان و نوع مداخله اهمیتی مضاعف خواهد داشت . به طور معمول دسـتیابی به اطلاعات در زمان بحران امری وقت گیر، هزینه بر است که دلیل آن پراکندگی اطلاعات ذخیره شده در سازمانهای مربـوط ، عدم دقت کافی اطلاعات ، کافی و کاربردی و به روز نبودن اطلاعات به دلیل شرایط ب حران است . از طرفی دیگر هر گونه برنامـه ریزی بدون دسترسی به اطلاعات کامل محکوم به شکست خواهد بـود . GIS ، دسترسـی آسـان و طبقـه بنـدی شـده بـه ایـن اطلاعات در مراحل مختلف مدیریت بحران را ممکن میسازد . اطلاعاتی که در حد اقل زمـان فـراهم شـده، کـاربردی ، دقیـق و مقرون به صرفه اند . با توجه به توانایی های این سیستم در آنالیز اطلاعات اولیـه ، خروجـی هـای مـورد نیـاز در هـر مرحلـه از مدیریت بحران کاربرد خواهد داشت . GIS همچنین در طراحی مدلهای ارزیابی خطر در شرایط بحران کاربرد گسترده ابی دارد . این سیستم با داشتن قابلیتهای تعمیم پذیری و همپ وشانی لایه های مختلف اطلاعاتی و انالیز آنها به خوبی قـادر بـه مـشخص نمودن مناطق و نقاط آسیب پذیر و با اهمیت در طراحی مدلهای ازیابی خطر خواهد بود . بحث و نتیجه گیری : سیستم اطلاعات جغرافیایی با بهره گیری از شاخصهای پهنه بندی جغرافیایی و توانایی در ذخیره سازی ، آنالیز و نمایش کاربردی اطلاعات مربوط به هر آنچه بر روی زمین قرار دارد یا میتواند اتفاق بیافتـد ، نقـش مـوثری در مراحـل مختلف مدیریت بحران و برنامه ریزیهای مربوط دارد و برای مناطق مختلف کشور ایران قابل استفاده است