زهرا طارمی ازبرمی - سازمان انتقال خون استان گیلان - مرکز تحقیقات گوارش و کبد گیلان - بسیج جا
فاطمه ایزدی پور - سازمان انتقال خون استان گیلان - مرکز تحقیقات گوارش و کبد گیلان - بسیج جا
فریبرز منصور قناعی - سازمان انتقال خون استان گیلان - مرکز تحقیقات گوارش و کبد گیلان - بسیج جا
فرحناز جوکار - سازمان انتقال خون استان گیلان - مرکز تحقیقات گوارش و کبد گیلان - بسیج جا

در مواجهه با بلایای طبیعی و انسانی باید بتوان نسبت به مدیریت صحیح و منطقی منابع خون و اتخاذ تـدابیر مطلـو ب در عرصه انتقال خون مبادرت ورزید . تجارب کشورهای دیگر نشان می دهد که در اغلب اوقات مدیریت مناسبی وجود نداشـته و خونهای اهدا شده به درستی استفاده نمی شود . برای مثال بعد از واقعه 11 سپتامبر فقط 258 واحد از 475000 واحد اهـدایی مورد استفاده قرار گرفت . همچنین بعد از حادثه 11 سپتامبر، صلیب سرخ آمریکا فقط توانست 9500 واحـد از منـابع مـازاد را منجمد نماید و مجبور شد که 17 درصد 49860) واحد ) از واحدهای مازاد را از زنجیره مصرف خارج کند . علاوه بر این، هجـوم بی شمار اهداکنندگان باعث شد که فشار روانی شدیدی بر افراد خونگیر و تاث یر فراوانی بر مدت زمان خـونگیری وارد گـردد . از طرفی به علت هزینه بالای تکنولوژی مورد استفاده در ذخیره سازی خون منجمد و حجم کار در مرکـز خـون در آمریکـا بـرای جمع آوری و فراوری منابع مازاد خون بعد از حادثه 11 سپتامبر، دولت فدرال آمریکا بیش از نیم میلیون دلار به چ هار سـازمان اصلی خون در آمریکا کمک مالی نمود . در کشورما نیز پس از حادثه بم و وقـوع فجـایع دردنـاک و اعـلام آمـار بـالای تلفـات و مجروحین از سوی رسانه های عمومی سیل خروشان مردم به سوی مراکز انتقال خون سراسر کشور روان شد، که انتقال خـون استان گیلان نیز از این امر مستثنی نبود . لذا در این تحقیق پژوهشگران با بررسی اهداکنندگان خون استان گیلان پس از حادثه زلزله بم درصدد آن هستند که بیان کنند پس از این حمایت های انسان دوستانه چه اتفاقی در استان رخ داد . مواد و روش کار : در بررسی که در مرکز انتقال خون رشت بر روی اهداکنندگان داوط لب خون پس از زلزله بـم صـورت گرفـت مشخص گردید که در طی 2 روز در کل استان گیلان 3485 واحد خون جمع آوری شد که از ایـن تعـداد 1634 واحـد خـون فقط در پایگاه مرکزی رشت جمع آوری شده است . در بررسی مشخصات دموگرافیک اهداکنندگان در شهرسـتان رشـت نتـایج نشان داد که 78/51 درصد از اهداکنندگان مجرد بودند . بیشترین درصد اهداکنندگان دارای گروه خونی + 36/53) O درصد ) و B - درصـد ) ، 3/12) A - درصـد ) ، 5/81) AB + درصـد ) ، 19/7)B + درصـد ) ، 25/58)A + بقیه گروهها به ترتیب فراوانـی شـامل 2/63) درصد ) ، - 0/6) AB درصد ) بودند . بیشترین درصد اهداکنندگان دیپلم 49/45) درصد ) بودند توزیع فراوانی سایر رده های تحــصیلی بــه ترتیــب عبارتنــد از : زیــر دیــپلم 30/96) درصــد ) ، لیــسانس 12/48) درصــد ) ، فــوق دیــپلم 6/11) درصــد ) ، فــوق لیسانس 1/59) درصد ) ، دکترا 1/5) درصد ) ، و بیسواد 0/85) درصد ) بودند . پس از اخذ این تعداد واحد در مدت کوتاه بسیار اندک نیاز به استفاده از این همه واحد خون احساس نگردید و خون مورد نیاز زلزله زدگان از استانهای همجوار تامین شد، گر چـه در استان این همه واحد خون در بیمارستانهای محلی استفاده شد، اما در طولانی مدت بر روی آمـار اهداکننـدگان مـستمر تـاثیر گذاشت . بحث و نتیجه گیری : گر چه ا ین حس نوع دوستی و مهرجویی جماعت ایرانـی را بایـد ارج نهـاد، ولـی سـیل عظـیم جمعیـت خواهان اهدای خون در صفهای طویل و دراز موجب فشار به پرسنل سازمان گردیده و ایمنی کار رابه خطر مـی انـدازد . لـذا در مدیریت بحران باید گروهی را انتخاب نمود تا بر جمع آوری و توزیع خون نظار ت داشته باشد . این گروه هم باید بـه نوبـه خـود بلافاصله بعد از بروز حادثه ای ناگوار قبل از آنکه تعداد فراوانی جهت اهدای خون غیر ضروری به مراکـز خـون هجـوم برنـد بـه مردم اطلاعات لازم را ارائه نماید . باید در پیام اولیه به مردم اعلام کرد که خون اهدایی آنهـا در همـان رو ز بـه مـصرف نخواهـد رسید و اکنون نیازی به خون نیست ولی در آینده نیاز به اهدای خون جهت جایگزینی ذخایر مصرف شده خواهد بود و آنگاه از آنها جهت اهدا دعوت بعمل خواهد آمد .