محمود گلابچی - استاد دانشکده معماری پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران
زهره بزرگمهری - عضو هیات علمی پژوهشکده سازمان میراث فرهنگی و گردشگری
آناهیتا خدادادی - دانشجوی کارشناسی ارشد تکنولوژی معماری پردیس هنرهای زیبای دانشگاه ته

در معماری ایران گنبدها، به عنوان یک پدیده «ساختاری» با استفاده از مصالحی چگال و بوم آورد چون خشت، آجر و سنگ شکل گرفتند ولی با وجود تبعیت از فرم بهینه منحنی طنابی گنبد، به دلیل بار مرده زیادشان، مقاومت مطلوبی در برابر نیروهای جانبی از خود نشان نمی‌دادند. امروزه روش اجرای گنبدها بر اساس قالب‌بندی فولادی و بتن‌ریزی درجا است. گنبد حاصل از این روشِ ساخت نیز، بار مرده قابل توجهی دارد که تمایل به ساخت آن را در دهانه‌های وسیع کاهش می‌دهد. در این پژوهش تاشه‌پردازی فرمکسی دو گونه از گنبدهای ایرانی که در پوشش خارجی بنا کاربرد داشته‌اند، منتهی به طراحی گنبدهای ایرانی با استفاده از سیستم سازه‌ای شبکه‌ای شده است. طرح حاصل امکان پیش‌سازی قطعات و بهره‌گیری از مصالح متنوعی چون فولاد و انواع پلیمرها را فراهم آورده و در نهایت دستیابی به گنبدی سبک‌تر از نوع بتنی آن ممکن شده است.

گنبد – مصالح – بار مرده – تاشه‌پردازی فرمکسی