محمدرضا غریب رضا - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور، بخش حفاظت از سواح
احمد معتمد - استاد دانشکده علوم و فنون دریایی دانشگاه آزاد اسلامی
حمید رحیمی پورانارکی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور، بخش حفاظت از سواح

بندر صیادی پزم در حاشیه شرقی خلیج پزم، در جنوب شرق ایران و در جنوب استان سیستان و بلوچستان واقع شده است که بواسطه رسوبگذاری بخش قابل ملاحظه ای از آن غیر قابل استفاده شده است. در این مطالعه فرایندهای رسوبی چون فرسایش، حمل و نقل، و رسوبگذاری برای یافتن منشا رسوبات مورد بررسی قرار گرفته اند. برای انجام این مطالعات ضمن استفاده از روشهای نوین تئوری و طی مدت شش ماه با استفاده از تجهیزات سنجش رسوب و جریان، به بررسیهای میدانی در منطقه اقدام و به دنبال آن مطالعات آزمایشگاهی نیز انجام شده است. این مطالعه ناشن داد که عواملی چون الگوی وزش باد و امواج، سنگ شناسی سست و متخلخل و فرسایش پذیر، موقعیت و نحوه رخنمون واحدهای سنگی ساحلی و بالاخره تاثیر سیستمهای گسلش اصلی و بالا امدگی عمومی منطقه در تولید و انتقال رسوب به بنددر صیادی پزم موثرند. همچنین مطالعات هیدرودینامیکی و اقلیمی که در همین راستا انجام شد، نشان داد که جریانهای کرانه ای ناشی از امواج، جریانهای حاصل از تفرق و انکسار امواج و جریانهای جزر و مدی و نیروی رانش مستقیم امواج و بالاخره جریانهای حاصل از تخلیه بار رسوبی رودخانه های سرگان و کهیر و بادهای موسمی مسئول انتقال و توزیع رسوبات وارده در محدوده بندر صیادی پزم می باشند. در نهایت جهت تعیین منشا رسوبات وارده به بندر صیادی پزم از سه روش تزریق رسوبات رنگی، مقایسه کانی شناسی و تزویع اندازه ذرات رسوبات منشا های احتمالی و رسوباتبندر پزم در مقاطع نازک و بالاخره مقایسه نتایج انالیز فیزیکی و پارامترهای آماری محلهای یاد شده استفاده شده است. در مجموع نتیجه این تحقیقات نشان داد که رسوبات به بندر پزم از دو منشاء اصلی سرچشمه می گیرند: 1- رسوبات برون حوضه ای خلیج پزم - رسوبات برون حوضه ای و دور از خلیج - رسوبات برون حوضه ای و نزدیک به خلیج 2- رسوبات درون حوضه ای خلیج پزم 1- رسوبات منشاء برون حوضه ای و دور از خلیج، رسوبات حاصل از فرسایش سازندهای Qsd, Qt1, MPLs,m , MPLs, Ms,m , Ms,sh , Msh,s,c (تپه های ماسه ای طولی و برخان شمال خلیج) می باشد. به همین ترتیب رسوبات واحدهای Qsd (تپه های ماسه ای عرضی)، Qal2, Qal1, Qfp, Qsp رسوبات منشاء برون حوضه ای و نزدیک به خلیج را تشکیل می دهند. 2- رسوبات منشاء درون حوضه ای، شامل رسوبات حاصل از فرسایش واحدهای سنگی ساحلی MPLsm , MPLs و رسوبات واحدهای Qid , Qt1 و همچنین رسوبات پشته ای ماسه ای شمال شرق خلیج و رسوبات بستر دریای عمان و آستانه ورود به خلیج هستند. 3- در این مطالعه براورد گردید که از مجموع رسوبات وارده به خلیج و به خصوص به پشت بندر صیادی پزم، بطور نسبی بیش از 60% دارای منشاء درون حوضه ای بویژه رسوبات حاصل از فرسایش واحد MPLs و کمتر از 40% دارای منشاء برون حوضه ای بخصوص رسوبات حاصل از تپه های ماسه ای عرضی و رسوبات رودخانه ای می باشند.