محمود درخشان - کارشناس ارشد مهندسی محیط زیست، بخش مهندسی عمران، دانشگاه شیراز
ایوب کریمی جشنی - استادیار بخش مهندسی عمران، دانشگاه شیراز

تا مدتهای مدیدی این تصور در ذهن انسان وجود داشت که به علت وسعت زیاد آب دریاها و اقیانوسها، می‌توان از میزان مواد آلاینده آن چشم‌پوشی نمود. اما امروزه که اثرات آلودگی آب دریاها بر زندگی انسان، بصورت مستقیم و غیرمستقیم، به اثبات رسیده، مسأله مبارزه با رفع این آلودگی‌ها بشکل بسیار جدی‌تری مطرح می‌باشد. برای این کار ابتدا باید منابع آلاینده آب دریاها را شناسایی کرد. از جمله منابع آلوده کننده آب دریاها می‌توان به پسابهای صنعتی، زباله‌های شهری، تخلیه آب شتشوی کشتی‌ها بداخل دریا، نشت مواد نفتی ناشی از حوادث مربوط به نفتکشها و سکوهای نفتی، زباله‌های اتمی، عوامل طبیعی نظیر طوفانها، گرد و غبار، آتشفشانها و مواد زائد ناشی از ارگانیزمهای دریایی اشاره کرد که آثار مخربی بر اکوسیستم‌های دریایی بجای می‌گذارند. گسترش تدریجی این آلودگیها آثار زیانباری نظیر مرگ و میر آبزیان، به خطر انداختن زندگی بشر، اختلال در فعالیتهای دریایی و آلودگی سواحل تفریحی را بدنبال خواهد داشت. رودخانه‌ها یکی از راههای انتقال این آلودگی‌ها به آب دریاها هستند. استان بوشهر با داشتن تقریباً 600 کیلومتر مرز آبی نقش زیادی در آلودگی خلیج فارس دارد. رودخانه های حله (متشکل از دو رودخانه دالکی و شاپور) و مند در استان بوشهر که منتهی به خلیج فارس می‌شوند توانایی انتقال آلودگی به آب دریا را دارند. از جمله منابع آلوده‌ کننده رودخانه‌های استان بوشهر می‌توان به زمینهای کشاورزی اطراف رودخانه‌ها، پساب صنعتی کارخانجات، پالایشگاهها و پتروشیمی‌های موجود در استان اشاره کرد. در این مقاله کیفیت آب رودخانه‌های حله و مند از نظرآلودگی نیتریت، نیترات، هیدروکربنهای نفتی ، مقدار اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی (BOD5) و هدایت الکتریکی بررسی شده‌اند. با در دست داشتن دبی رودخانه‌ها و میزان غلظت آلاینده‌ها، میزان آلودگی خلیج‌فارس توسط رودخانه‌های استان بوشهر محاسبه و نتیجه‌گیری شده است که، رودخانه حله در بحرانی ترین حالت، 25/2 تن BOD5، 025/0 تن نیتریت، 57/1 تن نیترات و 29/31 تن هیدروکربنهای نفتی در سال و رودخانه مند در بحرانی ترین حالت، 97/1 تن BOD5، 024/0 تن نیتریت و 18/1 تن نیترات، در سال به خلیج فارس وارد می کنند.

خلیج فارس، حله، مند، بوشهر، منابع آلاینده