عنایت اله یزدانی - استادیار روابط بین الملل گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان
سارا خداکرمی - دانشجوی کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه اصفهان

گستره ی جغرافیایی خلیج فارس به لحاظ کارکرد خاصی که به دلیل قرارگرفتن در بخش پیرامونی در چرخه ی اقتصاد جهانی داراست و همچنین نقشی که در حفظ، ارتقا و کاربرد عنصر قدرت و افزایش توان بازیگران درگیر در چرخه ی قدرت بازی می کند حائز اهمیت فراوانی است . به همین دلیل از زمان خروج بریتانیا از شرق کانال سوئز تاکنون اقدامات بسیاری به منظور طراحی یک سیستم امنیتی کارآمد در خلیج فارس از سوی کارگزاران سیستم بین الملل که براساس نحوه ی توزیع قدرت در زمان های مختلف متفاوت بوده، انجام شده است . در این راستا ایران یکی از و احدهای سیاسی اثرگذار منطقه می باشد که تا قبل از سال 1979 و در دوران پهلوی در چارچوب استراتژی دوستون به عنوان ستون نظامی در ثبات منطقه و کنترل تعارضات در ترتیبات امنیتی منطقه نقش بسزایی داشت . با وقوع انقلاب اسلامی و بعد از مدتی تلاش برای دست یابی به فناو ری هسته ای صلح آمیز عملاً نقش ایران در طراحی هرگونه سیستم امنیتی از سوی امریکا نادیده گرفته شد . که البته هیچ کدام از این سیستم ها با ثبات و کارآمد نبوده است. این مقاله در پی پاسخ این سوال است که باتوجه به نقش انقلابی ایران که در تلاش برای دست یابی به فناوری هسته ای است و با عنایت به اینکه نادیده گرفتن این کشور منجربه بی ثباتی ترتیبات منطقه ایی می شود ، ایالات متحده ی آمریکا چگونه قادر به طراحی یک سیستم امنیتی باثبات و کارآمد در منطقه خلیج فارس است؟ . بنابراین، ابتدا شرایط و ویژگی های ژئوپلیتیک و ژئواکونوم یک منطقه ی خلیج فارس بررسی و جایگاه ایران در منطقه ی مذکور شرح داده شده، بعد از آن به ساخت بندی منطقه ی خلیج فارس و مشخص نمودن اعضای آن پرداخته، سپس به اثبات پیوند استواری که براساس دیدگاه مرکز - پیرامون به لحاظ کارکردی و اعمال فرآیند کنترل بین ساختار نظام بین الملل و الگوی امنیتی باثبات می باشد ، پرداخته و در انتها به طرح الگوی امنیتی که بتواند با تأکید بر نقش ایران ثبات منطقه ایی را ایجاد و حفظ نماید می پردازیم