محسن بنی اسدی - کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمان
مهنوش علیزاده - کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمان
نجمه حاج سیدعلیخانی - کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمان

قنات یکی ازمنابع آب زیر زمینی است که حدود سه هزار سال پیش توسط ایرانیان اختراع شده، که بطور مصنوعی در جهت تامین آب از گذشته تاکنون مورد استفاده قرار گرفته و همچنین نوعی زهکش زیر زمینی است که آب در آن از اثر نیروی ثقل به سطح زمین جریان یافته و مورد استفاده قرار می گیرد. میزان ابدهی قنوات به عوامل بسیار زیادی بستگی دارد که یکی از مهمترین آنها سفره های آب زیر زمینی می ابشد . خشکسالیهای شدید و بروز سیلاب های مخربی که در چند سال اخیر در سطح استان رخ داده باعث پایین امده سطح آب سفره آب زیر زمینی شده و همچنین برداشت بیش از حد از آب سفره و حفر چاه های غیر مجاز نیز نقش بسزایی در خشکشدن و کم ابی قنات ها داشته اند. در این تحقیق به منظور ارزیابی عملکرد سیستم پخش سیلاب آب باریک بم بر روی قنوات پایین دست تعداد 12 رشته قنات در پایین دست ایستگاه تحقیقات آبخوانداری (پخش سیلاب) انتخاب گردیده که 7 رشته قنات دقیقا در محدوده طرح و 5 رشته خارج از محدوده تحقیق بوده است. آماربردرای از قنات ها قبل از اجرای طرح اغازشده و بصورت مداوم و در طول اجرای طرح نیز انجام پذیرفته است. نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر آن است که سیستم های پخش سیلاب که به منظور ذخیره و نفوذ آب در منطقه احداث شده اند. تاثیر بسزایی در افزایش آب زیر زمینی منطقهو میازن ابدهی قنوات پایین دسته داشته اند. بطوریکه میزان ابدهی 7 قنات تعیین شده در محدوده طرح بین یک تا دو برابر افزایش داشته اند در حالی که در 5 قنات خارج از محدوده طرح هیچگونه افزایشی در میزان آبدهی آنها وجود نداشته است، همین مساله بیانگر اهمیت اجرای سیستم های پخش سیلاب جهت تغذیه سفره های آب زیر زمینی و کمک به افزایش ابدهی قنوات می باشد.

قنات ، پخش سیلاب ، آبخوانداری ، سفره های آب زیر زمینی