سیدعباس هاشمی - استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)
حمید مهرآذر - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

تاریخ روابط ایران و عثمانی به دو دوره قدیم و جدید تقسیم می شود. عناصر مفهومی مسلط در دوره یقدیم در مفاهیمی چون نظریه «پادشاهی مستبد، توأمانی دین و دولت وگسترش قطمرو، خلاصه می شد که با جلوگیری از پذیرش ساختارهای سیاسی -ایدئولوژیک همدیگر مانع از تثبیت صلح پایدار و ایجاد همگرایی میان این دوکشور همسایه ی مسلمان می شد . اما در دوران جدید روابط ایران و عثمانی و باشروع فرآیند نوسازی و اصلاح در ارکان دو کشور، گفتمانی مشترک پیرامون پرسش های نوظهور درمیان نخبگان فکری و دینی و در بیرون از میدان جاذبه ی فلسفه سیاسی قدیم ظهور یافلت که موجباتایجاد پیوندهای فکری و فرهنگی تازه وکاهش فزاینه ی تنش در روابط دو کشور را فراهم کرد. اینمقاله شرحی از امکانات و ابزارهایی است که موجبات چنین پیوندهایی را که به خصوص در دورانمشروطه خواهی دو کشور به اوج خود می رسد، میسر ساختند. از سویی این مقاله می خواهد به اینپرسش پاسخ دهد که چرا در مقایسه میان عوامل فکلری- فرهنگی و روابط و مجاری رسمی قدرت، ابزارها و امکانات فکری و فرهنگی بیش از نظام سیاسی در ایجاد همگرایی و بازسازی گفتمانی مشترکدر تاریخ جدید روابط ایران و عثمانی نقش ایفا کرده است.

ایران، عثمانی، تادد، مشروطه، روشنفکران، اصلاحات