کرامت اخوان گیگلو - دانشجوی سابق کارشناسی ارشدبخش مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه شیرا
علی اکبر موسوی - استادیار بخش مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز

سرمایه های عظیمی برای توسعه منابع آب کشور از طریق احداث سیستم های ذخیره، انحراف وانتقال آب شبکه های آبیاری به کار رفته است . لیکن در حال حاضر اصول صحیحی برای بهره برداری و نگهداری این سیستم ها به کار گرفته نمی شود و در نتیجه علاوه بر ضایعات عظیم مالی ناشی از استهلاک سرمایه گذاری های اولیه بهره گیری مناسبی از منابع آب و خاک به عمل نمی آید . در این راستا سنجش و ارزیابی عملکرد شبکه ها ی آبیاری از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. در این تحقیق ساز ههای کنترل جریان در شبکه آبیاری از لحاظ هیدرولیکی و بهره برداری مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت . تعدادی کانال به عنوان نمونه انتخاب و بر روی تعدادی از سازه های کنترل جریان بررسی های لازم از دو جنبه ه یدرولیکی و بهره برداری صورت گرفت. در بررسی هیدرولیکی دو پارامتر میزان دبی عبوری از سازه ها و افت انرژی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و با استفاده از پارامترهای خطای نسبی و ضریب همبستگی نحوه عمل سازه ها بررسی گردید . دبی عبوری با دستگاه مولینه و افت انرژی در محدوده مشخصی از دبی در ساختمان های تنظیم جریان اندازه گیری شده و با مقادیر افت انرژی حاصل از روابط تئوری افت - دبی مقایسه گردید . نتایج بررسی هیدرولیکی سازه ها نشان داد که دقت عمل اندازه ٨٥ درصد ) قرار دارد . اختلاف افت انرژی اندازه گیری شده و محاسبه شده در دبی های پایین در حداقل قابل قبولی 0/5 - 40 سانتیمتر بود اما در دبی های بالای 600 لیتر در ثانیه اختلاف افت در حدود ١١ سانتی متر بود. بر اساس نتایج به جای دریچه های کشویی استفاده از دریچه های مدول مثل نیرپیک و از لحاظ کاهش میزان افت انرژی به کارگیری دریچه های خودکار مثل آمیل توصیه می گردد. در بخش ارزیابی بهره برداری وسایل اجتماعی ساز هها بر اساس بازدیدهای محلی، گفتگو با کارشناسان، مهندسین مشاور و تکنسین های شا غل در شبکه و بررسی پرسشنامه های تکمیل شده توسط کشاورزان و میرا بها توصیه های لازم شامل کنترل و اصلاح بهتر آبگیرهای موجود در شبکه، آبیاری ٢٤ ساعته، رعایت الگوی کشت، تحویل اب به صورت حجمی و پوشش و سامان دهی کانا لهای درجه ٣ ارائه گردید.

استادیار بخش مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز