محمدعلی رحیمی جمنانی - کارشناس مهندسین مشاور آب خاک تهران
SHAHBAZ KHAN - Professor of Hydrology , CSIRO land & Water , Australia
نجمه نیکبخت جهرمی - کارشناس مهندسین مشاور آب خاک تهران

شناخت کمی و کیفی از منابع آبی و بررسی عوامل موثر در ارتباط آنها با یکدیگر از عوامل تعیین کننده در بهره برداری ناسب و بهینه از منابع آب در شبکه های آبیاری و زهکشی محسوب می شود. پارامترهای موثر در منابع آب که در مطالعات در نظر گرفته شده شامل بارندگی، تغییرات رطوبت پروفیل خاک در طی سال ، اراضی آبیاری شده ، اراضی دیم ، الگوی کشت ( ۱۳ محصول) و آب مورد نیاز آنها ، آب مورد نیاز مصارف شهری و روستایی ، منابع آب سطحی شامل زهکش ها و رودخانه ها و تبادل آنها با حوزه های مجاور، منابع آب زیرزمینی شامل پمپاژ از آن به منابع سطحی و انتقال و تبادل آب زیرزمینی به حوزه های مجاور است. مدل سیستم دینامیک VenSim ویرایش 5.5a برای حوزه Qiantang در چین برای شبیه سازی سیستم منابع آب و تعیین ارتباط پارامترهای فوق در این شبکه آبیاری و زهکشی توسعه داده شده است . این حوزه در شرق کشور چین و سطح حوزه آبریز آن حدود ۳۵۵۰۰ کیلومتر مربع بوده و اراضی کشاورزی آن نیز حدود ۴۲۴ هزار هکتار می باشد.زمان اجرای مدل یکسال بوده که پارامترهای فوق به صورت ماهانه مورد ارزیابی قرار گرفته اند. با اجرای مدل فوق تاثیر هر یک از عوامل موثر در مدیریت منابع آب در شبکه های آبیاری شامل تغییر راندمان آبیاری سطحی و تحت فشار، تغییر الگوی کشت ، تغییر سطح اراضی هر یک از محصولات، تغییر نفوذ عمقی در اثر آبیاری محصولات پرمصرف مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین تحلیل حساسیت مدل در اثر تغییر مقادیر هر یک از پارامترهای فوق الذکر نیز انجام شده است. در نهایت استفاده از سیستم منابع آبی با استفاده از مدل Ven Sim به صورت بهینه طرح ریزی شده است .