پری ناز فرهودی
علیرضا حقیقت طلب - مهندسین مشاور یکم- تهران خیابان برادران مظفر پلاک ۷
محمد داستانی - مهندسین مشاور یکم- تهران خیابان برادران مظفر پلاک ۷

بررسی فرایند شوری و سدیمی شدن خاک مستلزم برداشت کاملی از روند کنترل آب و نمک در ناحیه ریشه در خاک های آبیاری شده میباشد. منظور از فرایند شبیه سازی شوری و قلیائیت خاک، بررسی حرکت رطوبت در خاک، واکنشهای شیمیایی و همچنین انتقال ن مک در پروفیل خاک می باشد. در این مطالعه مدل LEACHM به منظور شبیه سازی شوری فصلی و شرایط سدیمی شدن خاک منطقه مورد مطالعه به کار رفت . این مدل به حل معادلات حرکت آب و املاح در خاک در حالت یک بعدی میپردازد. محدوده مورد مطالعه منطقه دشتستان شامل اراضی آبخور سد رئیسعلی دلواری به وسعت حدود ۱۳۰۰۰ هکتار میباشد . تنها منبع آب موجود در این منطقه رودخانه شاپور بوده که از نظر کشاورزی دارای یک سری محدودیتها می باشد و طبق مطالعات انجام شده پیش بینی میشود بعد از احداث سد مخزنی رئیسعلی دلواری کیفیت آب تا حدود بسیار زیادی بهبود یابد، حدود ۲۶۲ میلیون متر مکعب از این آب سالانه وارد اراضی محدوده مطالعه خواهد شد . از نظر خاکشناسی 58/45 درصد کل اراضی بدون شوری و قلیائیت بوده و مابقی کم و بیش دارای مشکلات شوری و قلیائیت میباشد که در قسمتهای جنوبی دشت از شدت بیشتری برخوردار بوده و امید است که پس از آبگیری از سد بدلیل کیفیت مناسبتر وضعیت شوری در این مناطق بهتر شده و شرایط مناسبی را برای کشاورزی مهیا نماید . اهدافی که این تحقیق دنبال می نماید شامل: ارزیابی فرایند شوری و سدیمی شدن خاک در ناحیه ریشه در اراضی آبیاری شده توسط آب رود خانه شاپور و کنترل بالانس شوری خاک و آب آبیاری در اراضی زیر پوشش سد و تعیین برنامه منظم آبیاری جهت کنترل شوری میباشد. در این تحقیق از داده های کیفیت آب آبیاری در ماههای مختلف سال استفاده شده و نهایتاً با توجه به خروجیهای مدل ملاحظه می شود که تغییرات هدایت الکتریکی و درصد سدیم قابل تبادل در پروفیل خاک روندی رو به رشد در پیش گرفته لذا برای کنترل شوری و قلیائیت در حد مطلوب نیازمند استفاده از آب آبیاری با کیفیت به مراتب بالاتر از رودخانه شاپور میباشیم که این امر تا حدودی با احداث سد مخزنی به حقیقت می پیوندد و در نهایت توصیه می شود با احداث زهکش زیر زمینی موجبات خروج املاح از اراضی فراهم شده و وضعیت شوری و قلیائیت خاک در حد مطلوبی قرار گ یرد . در ضمن استفاده از سیستم آبیاری قطر های و کشت گیاهان سازگار با این سیستم توصیه میشود.

شوری، قلیائیت ، LEACHM MODEL ، بهره وری