امید سبری کار - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، علوم و تحقیقات اهواز
سعید برومند نسب - استاد گروه آبیاری، دانشکده مهندسی علوم آب، دانشگاه شهید چمران اهواز
محمد امین آسودار - استاد گروه مهندسی ماشینهای کشاورزی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی را
داود خدادادی دهکردی - دانشجوی دکتری مهندسی آبیاری و زهکشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

در این تحقیق به منظور مطالعه، ارزیابی و مقایسه نفوذپذیری آب درخاک به روش استوانه دوگانه و پیشروی آب در کرت، مزرعه آزمایشی در اراضی دانشکده کشاورزی ملاثانی (رامین) انتخاب گردید. این طرح دارای سه عامل: زمان آزمایش (تیمار اصلی) و خاک ورزی و تناوب کاشت (تیمارهای فرعی) در نظر گرفته شدند. حال زمان آزمایش در سه سطح (قبل از کاشت، بعد از کاشت و بعد از برداشت)؛ خاک ورزی در سه سطح (خاک ورزی مرسوم، حداقل خاک ورزی و بدون خاک ورزی) و تناوب کاشت نیز در سه سطح (گندم/گندم، گندم/شبدر و گندم/سورگوم) می باشد و با توجه به 3 تکرار آزمایش، جمعا 81 تیمار با یکدیگر مقایسه شدند. تجزیه و تحلیل آماری این طرح از روش طرح کرتهای خرد شده (Split plat) در پایه بلوکهای کاملا تصادفی صورت گرفت. با توجه به نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل آماری طرح مشخص گردید که، مقدار میانگین نفوذپذیری تجمعی (در زمان 180 دقیقه آزمایش) در تیمار خاک ورزی مرسوم نسبت به سایر تیمارهای خاک ورزی بیشتر و در سطح آماری 5% معنی دار شده است. ضمنا در رابطه با تناوب کاشت، بیشترین میانگین نفوذ تجمعی در تناوب گندم/گندم و کمترین آن در تناوب گندم/شبدر رخ داده است. همچنین در رابطه با زمان آزمایش، بیشترین میانگین نفوذ تجمعی در زمان بعد از برداشت مشاهده می شود ولی از بابت آماری با سایر زمانها اختلاف معنی داری ندارد. در رابطه با اثر متقابل تیمارها، بیشترین میانگین نفوذ تجمعی در تیمار خاک ورزی مرسوم، تناوب کاشت گندم/گندم و زمان قبل از کاشت و کمترین آن در تیمار بدون خاک ورزی، تناوب کاشت گندم/گندم و زمان بعد از کاشت بوده است، چنانچه اختلاف آنها در سطح آماری 5% معنی دار شده است. با توجه به نتایج این طرح توصیه می شود که در شرایط کم آبی، در صورت وجود خاک ورزی مرسوم اراضی و تناوب کاشت گندم/گندم، برای جلوگیری از تلفات آب مخصوصا در ابتدای کرت، طول کرتها را کمتر گرفت و یا درغیراینصورت از خاک ورزی مرسوم اراضی به همراه تناوب کاشت گندم/گندم و یا حتی گندم/سورگوم تا حد مکان خودداری نمود.

زمان آزمایش، خاک ورزی، تناوب کاشت، استوانه دوگانه (مضاعف) و نفوذ تجمعی