یوسف هاشمی نژاد - عضو هیئت علمی مرکز ملی تحقیقات شوری
محمد حسن رحیمیان - کارشناس مرکز ملی تحقیقات شوری

دشت آزادگان در استان خوزستان با داشتن شرایط خاص اقلیمی ، توپوگرافی و هیدورژئولوژیکی یکی از مناطقی است که اکنون با مشکلاتی نظیر شوری خاک، سطح ایستابی بالا و ماندابی مواجه است. تحت چنین شرایطی، مصرف کم آب موجب تجمع املاح در منطقه ریشه و مالاً کاهش عملکرد گیاه خواهد شد و در مقابل ، اعمال بیش از حد نیاز آب موجب تشدید مشکلات زهکشی و ماندابی خواهد گردید . لذا تعیین دقیق میزان آب مورد نیاز برای شستشوی خاک در این شرایط اهمیت ویژه ای می یابد . از آنجاییکه الگوی شوری و خصوصیات خاک دارای تغییرات مکانی می باشد ، لذا عمق آب مورد نیاز آبشویی تنها در صورتی به طور دقیق محاسبه خواهد شد که برای هر محل و با توجه به تغییرپذیری مکانی این پارامترها تعیین شده باشد. خوشبختانه استان خوزستان و دشت آزادگان جزو معدود دشتهایی از کشور است که مطالعات خاکشناسی دقیق در حد تعیین سری در آن انجام شده است . در تحقیق حاضر از منحنی های شوری زدایی ترسیم شده برای سریهای مختلف خاکهای مطالعاتی دشت آزادگان استفاده و با توجه به حد مطلوب شوری خاک برای هر یک زراعتهای غالب منطقه که عمدتاَ شامل غلات، سبزیجات و گیاهان علوفه ای است، عمق آب مورد نیاز جهت آبشویی لایه سطحی خاک در ابتدای فصل رشد برای هر گیاه محاسبه شده است . نتایج این تحقیق به صورت منحنی ها و معادله هایی ارائه گردیده که به کمک آنها می توان با توجه به نوع کشت ، سری خاک و نیز شوری او لیه خاک در مزرعه مورد نظر ، عمق دقیق آ ب مورد نیاز جهت آبشویی و تقلیل نمک لایه سطحی خاک تعیین نمود . همچنین با توجه به مشاهدات صحرایی انجام شده در منطقه، میزان اثر گذاری این آبشویی هابررسی و توصیه هایی در مورد بهبود وضعیت فیزیکی خاک که به افزایش کارایی آبشویی می انجامد ارائه گردیده است.

منحنی شوری زدایی، عمق آب آبشویی، اصلاح خاک، دشت آزادگان