علیرضا حسینی - دانشجوی دکتری سازه های آبی
حشمت عزیزان - کارشناس مدیریت آب و خاک استان ایلام
محسن پور زاهد - کارشناس مهندسان مشاور آبکاوش سرزمین

عدم بهره برداری بهینه و اقتصادی از منابع آب و اراضی کشاورزی و سرمایه گذاری های بعمل آمده بدلیل عدم مشارکت مردمی و نبود تشکلهای آب بران ، در حال حاضر بعنوان مهمترین مسئله آب بخش کشاورزی که بیش از 90 درصد مصرف را به خود اختصاص داده است ، محسوب می گردد . وجود این مسئله کشور ایران را که در منطقه ای خشک ونیمه خشک با متوسط بارندگی کمتر از 1/3 متوسط جهانی ، واقع شده را با چالشی بزرگ مواجه نموده که ضمن از بین بردن فرصت ها ، سبب هدر رفتن مهمترین نهاده مصرفی یعنی آب شده و عملکرد به ازای مصرف واحد حجم آب را کاهش داده است . شواهد نشان می دهد که عوامل متعددی از جمله: عدم توجه به اهمیت مشارکت مردمی و نظام بهره برداری در حین مطالعه واجرای پروژه های آب و خاک و نبود برنامه ای مدون برای تحقق آن در این موضوع اثر گذار می باشند و بایستی مدیریت تاسیسات تامین آب و شبکه های آبیاری با نظارت بخش دولتی به تشکلهای آب بران برخاسته از بین خود زارعین واگذار شود. مطالعه موردی سد انحرافی وشبکه آبیاری ماژین با حدود 1400 هکتار اراضی تحت پوشش در استان ایلام بوده که با توجه به اهمیت نظام بهره برداری از آغاز مطالعات به آن پرداخته شده و با تاسیس تشکل آب بران برای 15 روستای تحت پوشش و ایجاد انگیزه و ترغیب مشارکت زارعین، این پروژه را به صورت پروژه ای شاخص تبدیل نموده که به عنوان تجربه ای موفق در این مقاله به شرح آن پرداخته شده است .

تشکل های آبران ، تعاونی های تولید ، نظامهای بهره برداری ، مشارکت مردمی، شبکه های آبیاری ، پروژه ماژین