علی اکبر عباسی - اعضای هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی مشهد
رضا غفوریان - اعضای هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی مشهد
احسان رعنایی - کارشناس ارشد عمران-آب، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

تعیین مناسب مقدار پارامتر ضریب زبری مانینگ، نقش موثری در محاسبات مربوط به پروفیل سطح آب و برآورد صحیح سرعت و دبی جریان ایفا م یکند. عموماً به دلیل تغییر شرایط رودخانه، دانه بندی ذرات بستر در طول رودخانه دارای تغییرات محسوسی می باشد. لذا شناسایی دقیق عوامل کنترل کننده و همینطور تغییرات مکانی و زمانی ضریب زبری در مسیر رودخانه، بر دقت تخمین این پارامتر و طبعاً صحت و اطمینان از اقدامات مدیریتی و روشهای کنترلی مقول ههای مرتبط با جریان رودخان های خواهد افزود. تا کنون محققین زیادی روی ضریب زبری رودخان هها کار کرد هاند و روابطی را نیز ارائه نموده اند. از آنجا که روابط ارائه شده عمدتاً بر اساس اطلاعات آزمایشگاهی بوده و یا برای رودخان ههای خاصی توسعه یافته است، در محدوده مشخصات همان رودخان هها کاربرد دارد. در این تحقیق سعی برآن است که با توجه به انداز هگیر یهای صحرایی دبی و سرعت جریان و تعیین شرایط هندسی و هیدرولیکی رودخانه و تلفیق داده های آماری دبی و خصوصیات ژئومتری در محدوده بازه منتخبی از رودخانه فریزی در استان خراسان رضوی، ضریب مانینگ تعیین شود و ضمن شناسایی عوامل موثر، تغییرات آن در طول باز ههای مورد نظر بررسی گردد. نهایتا روابط ریاضی و هیدرولیکی مطابق با شرایط منطق های موجود، برای برآورد ضریب زبری در این رودخانه ارائه و روابط موجود نیز واسنجی م یگردد و با استفاده از مقادیر انداز هگیری شده روابط مناسب برای برآورد ضریب زبری معرفی گردد. بر این اساس، نهایتاً عملکرد مناسب رابطه تجربی Bray بر پایه D90 بیشترین تطابق را با شرایط منطقه مورد مطالعه داشته است. همچنین، عملکرد مناسب یک معادله پیشنهادی از نوع هیپربولیک جهت تخمین ضریب زبری بر اساس عمق هیدرولیکی جریان مورد تایید قرار گرفت.

ضریب زبری مانینگ، رودخانه فریزی، دبی سیل، سرعت جریان، تابع هیپربولیک